Tutan Kawlram an nam cuahmah tik ah, a hmai lei sakhan hmemi hna an thlah, hnu an tawlh cuahmah lio ah!
==========
Tuluk raltuk thiam asimi Sonzuh (Sun Tzu) nih a rak chim mi cu, ral teinak ah abiapi ngaimi pakhat cu “Know thy enemy”, na ral kong thei ti asi. Myanmar ralkap bu hi Special Operation Bureau (6) ah an then. Command hmun (13) ah a um.
Central Command, Northern Command, North western command hna hi (special 1) an si. Monywa, Mandalay le Mitkyina ah sakhan ngan an chiah hna. North Eastern (Lashio base) command (tu tan ah atam bik a thimi a zam mi, Eastern command (Taunggyi), Shwetarihkan (kyaington) hna hi Kawlram nichuah lei tlaimi command an si.
Sothwestern Command (Pathein), Southern Command (Taungngo), le Western command (Ann Myoh) hna hi nitlak thlang a tlaimi sakhan pawl an si. Chin State cu Western command le Northwestern command pahnih bak nih a kan ceh i a kan tlaih. South Eastern Command (Mawlamyaing), Costal Command (Myeik) hna nih Karen, Kaya le Tenindari le Mon an tlaih dih.
Yangon command, Naypyidaw command hi Special Opt Bureau 6nak an si. Yangon command ah hin Mayangone, Hmawbi, Mingalardon tiin an then i, sibawi lei thiamnak sianginn, vanlawng lei thiamnak, le infantry pin ah Military operations office, War office tbtk hna an chiah. Angan ngai, milu zong tam an chiah caah Yangon hi adang tein Special Opt 5 in an chiah i, Naypyidaw hi Speical Opt 6 asi. Naypyidaw ah hin, SaKaSah ralhrang luzik pawl cawngtu command dang tein MAH nih aiser.
Special forces tbtk an i chiah i, Bunker le vawlei tang tunnel tbtk zong an ser pin ah, Nuclear taskforce zong an chiahnak hna asi. Russia in IT thiam mi an hlan mi hna ramdang mi veizat an um i, scientisthna zong Nuclear sernak caah rian tuantu contractor an chiah hna.
Naypyidaw command tang ah Cyber command a um rih, computer IT thiam mi Russia sianginn chuak hna tampi an um. An tuah cem mi cu North Korea le China le Russia sin in an i pehchin mi intelligence services asi. Dothlatnak, data khawmhsuatnak le ca lehnak, wireless, mobile ph hacking le social media manipulation le propaganda tbtk an tuah.
Tutan Kawlram an nam cuahmah tik ah, a hmai lei sakhan hmemi hna an thlah, hnu an tawlh cuahmah lio ah, hi ka hmun (13) hna hi Strategic Military base an si caah mah hna hmun in hin defensive in an rak hngah hna lai tinak asi. Atu tiang ah hin mah hi hmun 13 ah hmun khat tal hi vun lak khawh siseh law cu nih cun tutan ral donak muisam rampi a thlen lai tihi hmuh khawh asi. Lashio ah um mi North Eastern command hi arauh hlan ah an lak hmasat khawh cem ding dirhmun cu alo pah cang.
Theinsein cozah chan lio 2005 ah khan, Myanmar ralkap milu hi ting 1 tang lawng an si ti kha fiang hlang tein meeting ah bia an rak i caihmi a rak leak. “Ralkap milu 200 nak a tlawm mi (284) phu le 200-300 kar (220) phu lawng an um” ti arak si. 2005 – 2021 kar kum 6 chung ah ralkap aichap mi an um theng lai zumh asi lo, Democracy chan arak si.
Mah hi number hi zoh tik ah, Myanmar ralkap hi Ting 1 hmanh an um ti hnga maw ti khawh asi. Ting 1 ah hin 1/3 hi zung riantuan, le ral do lo ralbawi pawl. Mah caah 60000 le 70000 kar lawng ral ado taktakmi an si ahcun asi ding an si. 2021-2023 kar ah ralkap a thi le a zammi lengluang he cun, ralkap thazaang hi an zawr tuk meisei cang lai ti khawh asi. Rampi huap in raldo taktak mi 60,000 an um ahcun vansan in asi lai.
Command 13 hi buaktlak i then ahcun, hmun khat ah ral atu kho taktak mi 3000 – 4000 kar lawng an tang tinak asi. Command 1 tang ah sakhan hmemi tete 100-200 kar an chiah hna fawn tik ah, sakhan an chiahmi poh ah 30-100 kar an chiah tihi hmuh khawh asi i, military base taktak ah ralkap thazaang an um theng ti lai lo. An um cem ah 300-1000 kar hmanh an si lai lo. Hi caah hin, hmailei kalmi hna hnu ah an tolhter hna lai ti zong ruahdamh khawh asi. Credit: Peter Biak