Thantlang Bangin Falam ah Raldohnak Afak ve tikah CNDF nih CNA an bochan tuk te lai!
==========
Thantlang Bangin Falam ah Raldohnak Afak ve tikah CNDF nih CNA an bochan tuk te lai i Atang ah an i dawr Can an phan ve te lai. NUG Raldohnak Strategic Planning (Maha Biuha) kan zoh tikah 2023 tiang cu i sersiam kum anti. Lam Vialte Nipidaw ah anti mi sullam cu 2024 kum in Raldohnak an fak lai tinak asi.
2024 kum thawkin Khuapi pakhat hnu pakhat in lak asilai caah Chinland, Karenni, Kachin, Karen, Sagaing le Magway ram um Khuapi hna ah Raldohnak afak ngai lai tinak asi. Hngalh lo ahcun Rangchak tiangin thisen an luang kho mi asi. NUG Maha Biuha ningin 2024 kum ah Fak piin MAL te cu kan doh hna lai i, 2025 kum ah kan thluk hna lai ti asi. Cucaah afiang mi cu 2024 – 2025 kum ah Chinland Khuapi kip ah Raldohnak fak piin an um lai timi hi philh lo ding le i ralrin ding asi.
Timhcia tein zeizong te ah kan um a herh i thlafim ngai kan herh fawn. Ahim bawm mi zamnak, Bomb khur, Tirawl, Eidin le hnipuan, Fenhaih, Sii ai tiang in timhcia in a u tein kan um aherh. Chinland Khuapi hna Pakhat hnu pakhat kan lak hnuah ahnu bik ah Hakha cu lak asi lai.
Hakha lak hnu ah Nipidaw le Rangoon cu lak asi hnga. Cucaah Chin Khuapi poah ah Raldohnak anum lawng siloin afak ngai mi Raldohnak an um lai ti hi mipi nih kan hngalh cia ah aṭha lai. MAL te nih Khuate hip hi zei an rel lemlo caah Khuapi kalnak lam ah aum mi Khua te lawng ah Raldohnak an fak ngai lai i Khuapi lam pawng ah aum lomi khua cu ralnih an kan hrial khawh men. Nain Falam Khuapi telin Chin Khuapi vialte cu 2024 kum ahcun Raldohnak an fak ngaingai cang lai.
2021 – 2023 tiang Thantlang Khuapi Raldohnak bantuk ansi dih lai. Hngalh lo ahcun Thantlang khuapi Raldohnak nakin an fak deuh kho. Thantlang Bangin Falam Khualipi hi ciam dih seh tiah kan duh nak cu asilo nain Falam Khualipi ah Thantlang ah Raldohnak Nifatin aum bangin aum lai lo tiah chimh khawh asi ve lo. Zeitintiah Khuapi ah Raldohnak kan tuah i Khuapi kan lak lawngah MAL te SAC cu kan dawi khawh hna lai.
Falam Khua ah SAC Ralhrang kah kanduh lo tiah kan ti rih i CNA cu Falam khuapi ah ralkap rak kah hlah uh kan ti rih ahcun Phundang asi. Nain afiang mi pakhat cu Falam ah Rallokap doh le tuk kan duh lo ahcun kan khualipi le mipi cu kan himbawm lai nain MAL te kan tei bal ve hna lai lo ti cu Vawlei kan beng i kan nganh lo tluk khin ansi ko lai.
Falam Khualipi ah Raap te kah kan duh lo i Raldohnak tuah kan duh lo ahcun MAL nih kan uk zungzal seh tinak asi lai caah a tu tein MAL he i hawikom lawlaw in Chin Khualipi cu Falam ah ṭhial ah anṭha deuh ko.
2024 kum hrawng in Falam Khualipi ah Thantlang bangin Raldohnak an fak zungzal ahcun CNDF nih CNA hi an dawt khawh lai i an tang ah an i dor khawh ve cang lai. Zeitintiah MAL adoh ngaingai i SAC thluk aduh mi nih EAOs le CNA tang ah aum lomi an um lo kha hmuh khawh asi. CNA ah i fonh ding ah CNDF le ZFU cu fial anherh ti lailo.
Federal Mui Ahliah Lomi CNDF Hruaitu Upa Chuekhat. Emau lampi ah Jeush mui ahliah lomi Zumhtu pahnih bangin CNDF hruaitu upa le an khuazing hna nih Federal Democracy mui hi an hliah ve rua lo.
Federal Democracy ah Unit phun thum hna cu Bahu, State (Pine) le Local Federal units ti asi. Adikmi Federal Democracy ah Districts le Myone Unit an um lo.
Federal ah nawlngeihnak sangbik u Pine ah aum. Local Unit cu Federal Practical in hmannak le Apply nak hmunhma asi. Cucaah Falam peng chung ah aummi Chin miphun 12 kha kan fonh lai i Falam Federal Unit timi cu aapalh mi le Federal muisam hliah lo asi. Falam pengchung ummi Chin Miphun 12 tu kha Federal units ah kan cohlan lai i kan siam awk tu asi. Buaibainak le Pumkhat sinak arawk sual lai kan ti belte ah Falam Local Federal Unit pakhat aachap lai i Falam in Local Federal cozah 13 ansi lai.
Federal cu Mah tein khuakhan Lairelnak ti asi caah Hualngo le Zanniat, Ngawn, hna kong kha CNDF nih Lairel piak khawh asilo. Anmah duhning tu kha CNDF nih cohlan ding tu khi asi. Federal Unit rengreng ah Pengkulh le District Federal unit ti an um khawh lo. Hmunhma le thil sining/Kan thuatham ruangah Buaibai nak le thisen Chuaknak aum ding asi belte ah Pengkulh Federal Unit cu an um awk asi.
District Unit cu Federal Unti ah um rai asilo. Federal Unit ah District um seh nan ti ah cun Jesuh Velngeihnak siloin Nawlbia 10 in Vanram kai i timh asi. Pengkulh Unit an um lai nain Tribes hna he Covo aa khat dih lai i aa tlukruan dih lai. Ahme le angan an um lailo. Khrih ah kan i lawh dih i kan i khat dih ati bangin Federal ah kan i khat dih lai i Fangkhat cio kansi lai.
Tedim, Tonzang, Falam, Hakha, Thantlang, Matupi, Mindat, Paletwa, Kanpelet Pengkulh ngat in Federal Unit siam khawh asi lo nain Buaibai nak aum sual lai, Pumkhat kansi khawh lailo, Lungrualnak aum lailo, tbkin le Kan kokek le thil sining zohchunh in cohlan mi asi. Cun Abikin Ralkap kan ngeih i MAL adoh bak mi Pengkulh kansi caah Dohthlennak nih a herh ning in Federal Unit ah cohlan cu asi. AMEN asiko nain Covo aakhat dih aherh i fangkhat cio si a herh bak fawn.
Falam peng le Kalay tiang ka huap tiah Zanniat, Hualngo le Ngawn kha uk khawh asilo. Uk nan i timh ahcun Federal asilo. Lolak Democracy asi lai i Federal Democracy Muisam le A Policy, Mumal le Dundan, Tlaihtleng hliah lo bak zong asi. Dohthlennak i kokek sining nih Hriamtlai a ngeihmi nih Local Federal siseh ti asi caah Chinland Council ah Unit 17 an um mi hi asi. Hmailei cu Pengkulh Federal Unit cu an tlau te kho ko (Federal mui kan hliah lai i kan fim cang ve lai caah).
Local Federal Unit le Chinland Unit cu Power sharing asi lailo. Chin Council ah Power aum cikcek lai. Chinland Council i Upadi le Policy tu kha Local Unit nih an hman lai. Chin level Upadi he aakalh lomi cu Chin Council nih an fekter hnu ah Local nih an hman lai. Chinland Council ah Cozah, Upadi, Biaceihnak 3 cu Full in Power aum lai i adang power cu Bahu he Shares an tuah lai. Local le Chinland Council Power sharing asilo. Credit: Jacob R. Thang