Israel nih Hamas cu Ground force in an luh hnawh cang hna!
========
Israel nih Hamas cu Ground force in an luh hnawh cang hna i, Israel minung tampi nih Gaza hi lak thai ding a si an ti cio. Israel Prime Minister Netanjahu nih “tutan ral hi a har lai pin ah a sau zong a sau kho” tiah a chim. Zeicatiah, Hamas hi an hram a fek ngai cang pinah, vawlei tang lam/ tunnel tampi ah hmun an iserh tikah a fawi lai lo ti a si.
Israel nih Palestinian ram, Gaza hi 1967, The Six Day war timi lio ah Egypt sin in an lakmi ram a si. Cu thawk cun, Israel nih an uk hna i 2005 ah Self-Determination an pek hna. Gaza in Israel ralkap an chuak. Israel chungkhar 8000 renglo zong an chuak i, Gaza cu luatnak an pek hna. Chaklei Palestinian ram, West Bank zong khi, Israel nih Six Day War lio ah Jordan sin in an rak lakmi a si ve thiam.
Palestine nih chaklei West Bank he Gaza he, Palestinian uknak pakhat tang ah an chiah. Asinain Hamas ralhrang cu, 2007 lio ahkhan Palestinian election ah an lut ve i, Gaza ah teinak an co. Cu thawk cun, Gaza le Wesk Bank zong uknak aa then. Gaza hi Hamas ralhrang nih One-Party system in an uk hna i, nihin tiang an uk hna.
Israel nih Palestinian an uk hna hi anmah Israel himnak an ruah tuk caah a si. Israel security hnahnawh loin, daite in an ram ah um ko hna sehlaw, a luatmi ram, a daimi ram an si ko lai. Asinain, Arab ram, Muslim extremist nih Vawlei Map ah Israel a um hrim an duh lo caah nihin tiang a dai khawh lonak hi a si.
Hamas ralhrang nih Gaza ah teinak an co lio ahhin, Vawlei pi an ngai a chia. Palestinian mipi an palh tuk an ti cio hna. Iralhrang pawl uknak an pekmi hrim hi an rak mawh tuk an ti hna. Hamas ralhrang nih Palestinian thangchonak an tuah lo. An uk chung vialte, Israel dohnak le hlohnak khur an cawh.
Nihin ah Israel nih Gaza a phawmh i, lak tthan ding dirhmun a phan i, 2007 lio ah Palestinian mipi duhthimhnak an rak ipalh caah a si tiah ruah khawh a si. Hamas nih kum 16 chung Gaza an uk i, Palestine thangchonak ser loin, Israel ram chung luh khawhnak tunnels an cawh. School le Hospital paoh hi, tunnel luhnak kua le chuahnak kua ah an ser. Kum 16 chung hram an isihmi le timhtuahnak an ngeihmi an si tikah, tutan ral hi a fawi lai lo tiah an ruah cio hi a si. Credit: Zasang Cinzah
Isreal le Hamas kong hi..NYT article pakhat ah Hamas nih Israel ruahlo in a tuknak kong a ruang pakhat an ttial. A biapi bik a muru pakhat ah ruahmi cu Saudi le Isreal pehtlaihnak tluan ai timh mi hi a si lai, tiah ruah a si. Arab lakah Muslim Biaknak hi phu hnih ah an i tthen ve, Sunni le Shia tiin. Sunni lakah a lu cem ti awk Saudi hi a ttha. Palestine hi a tam-u Sunni Muslim an si ve. Tikah, Palestine caah kengruangruh bantuk a simi Saudi le an ral nganbik Israel an i dawt ahcun Palestine kha vawlei pi nih a philh ding a fawi te. An phang, an phan mi zong phan mawh lo a si.
Iran hi Shia Muslim an si. Biaknak in Muslim vawlei ahcun Saudi he ai zuamcawh mi a si. Nain Saudi he naite ah Tuluk kutritnak in pehtlaihnak an ngei. Saudi le Isreal naihniam an van i timh taktak tikah Iran zong a to sia a rem lem lai lo. Muslim a tam-u hi Sunni an si. Sunni a tam-u sinak Arab ram dang nih Saudi hnuzul in pehtlaihnak Isreal he ser ding lam ai sial ahcun Israel huatu an zor lai. Cucu Iran caah thil ttha a si lem lo.
Sunni le Shia tiin I ertaunak a um pah ko hmanh ah Arab vialte Muslim vialte hmunkat ah i fun i vawleipi ah awaan ngeih deuh ding chunmang cu an man cio. Cu an chunmang tlinnak ding ah an hriam tthabik pakhat, an lung ai khahbik nak pakhat cu Isreal huat hi a si. Isreal an huat cio lo ahcun I funtomnak lam a tlawm deuh. US nih Isreal a bawmh peng fawn tikah US le Isreal huat hi Iran cozah le Muslim hruaitu tampi nih an mipi thinlung hrennak hriam pakhat ah an hman. Phundang cun, Muslim i funtonnak ah a umchun ‘Isreal huatnak’ a rawh ding kha a cheukhat Muslim hruaitu nih a sian an siang lo.
Tutan ah Hamas nih an tuk. Isreal nih ma loin a lehrulh hna. Mi a thong thong in an thi. Media kip nih mah hoih cio in an chim, an rel cio. Aho dah a palh deuh, aho dah a dik deuh ti theih a har chinchin. Nain thinlung ne i a tlacia mi ruahnak taktak tu cu an thleng hlei hna lo. Tahchunhnak ah Laimi a tam-u thinlung ahcun Zeitik hmanh ah Isreal a palh lai lo bantuk in Muslim caah cun Zeitik paoh ah Isreal a palh peng ko lai. Media le thilcang nih mipi ruahnak a thleng lo, i huat le thinhannak tu thuk deuh in kap hnih thinlung ah a tlak ter chinchin men. Cucu a ttha maw? A ttha ah a ruattu kan ruah khawhmi nak tampi an rak um ziar men lai.
Tutan buainak hi Arab caah a sung maw, a hlawk dah? A hlawk khomi a si. Tuluk le Russia caah teh. Annih nih cun ‘vantthat’ an ti men lai. Tutan ah Iran nih faak ngai in Hamas a dirpi. Saudi le Isreal kar nawr cuahmah mi pehtlaihnak a dir. Hmailei ah ai thawn lai maw thawn lo, a fiang ti lo. US hnuzul le Tuluk le Russia hnuzul tiin vawleipi tthen ai timh cuahmah lioah Isreal le Hamas buainak hi faak chinchin in a cheuter tu a si te kho men. Arab pawl chunmang, I funtom deuhnak lam a sial chin tu a si kho men.
Isreal caah a lungne in a huat tuk peng mi Hamas cihmihnak lam zong a si ve kho men. Caanttha ah a ruat lai lo ti awk a ttha lo. US caah Arab ram ah hmachia bantuk in a dawn biktu cu Iran a si. Hamas le Hezbollah telh in hriamtlai hna hmang in Iran nih Arab ah a nawlngeihnak duhsah tein a samh tiah ruah a si. Cucu Iran hrik nih a but mi Hamas an cihmih ding US nih a lungtlinnak ah ai tel. Hamas a hram in phuk dingah cun misawhsawh tampi an paam lai ti a fiang. Nain, donhter an i tim lem lo. Giang hlang deuh i chim ahcun tutan buainak hi Isreal le Nitlakram caah cun caanttha a rak si ziar kho ve.
Politicians pawl hi an kaa cun himnak, tthanchonak tiah an au cio. Nain an hmuitinh an saduhthah tlinnak ding ahcun minung a thong in a sing in thih hi an caah a rak poi lem lo. Hei chim duhmi cu Atu lio i kan I buaipi cio mi Isreal le Hamas kong hi, ngaihchia le thil ttha lo ngai in Kan ruah cio mi hi, vawleipi hip a duhtu an pawngkam hip a duhtu politician pawl caah, daihnak le buainak kong ah a biapi bik a simi hna pawl caah cun an “saduhthah” a tlin zong maw a rak si ziar. A chelcaan I politician pawl an khuaruah ning ruah ahhin cun, Kawlram le Chinram telh in, minung an si bal lai lo, ti ruah a fawi te tawn. Credit: Mang Hram Kung