Israel An Cahnak Bik 3 Ka Hmuhning
=======
Israel Defense Forces (IDF) pawl tuanbia le hriamnam nih hi Cauk in siseh, documentary in siseh ka rel le ka zohmi hi a tam chiahru ve cang. Ziah thla Israel ralkap hi mitlawm an si pin ah hriamnam tha hmanh cuhlan ah an ngei lo buin mahtluk hin ram thawng thawng nih an tei khawh hnga lo i an thawn hnga, timi kong hi ka ruat tawn, mitampi nih Pathian mithin pei an si cu kan ti men cio ko lai, cucu a dik ko al awk a um lo Pathian nithim an si cu.
Asinain ziah cuhlan zongah Pathian mi thim an si peng ko nain kum 5,000 tluk sal an tan ne? Tuzong hi Jesuh an zumh hlei tung lo tiin biaalnak tampi a chuak kho hnga. Asinain al awk um loin Pathian mithim an si pinah minung lei sining hrimhrim in zeibantuk dah an si timi 3 in tawi taktak in ka vun chim lai.
1. Israel an thawnnak bik cu ralhriamnam tha an ngei ruang, raltuk an thiam ruang, an fim ruang, an rum ruang le an ral a thattuk ruang ah a si lo, miphun ah an i fiang cikcek caah asi. Psalm 137: 4-6 chungah “Jerusalem nangmah kan philh asi ahcun ka lei hi ka dangah i benh seh” titiang in chiat an rak i serh. Voitampi Jerusalem cu hrawh asi i kum thong tampi chung miramdang ah an um.
Miramdang i an zaamnak hmun in kum thong tampi kal cang hmanh sehlaw an pupa hna ram le miphun cu philh an i tim hrimhrim lo, kum caan a sau deuhdeuh miramdang ah an temtuar deuhdeuh an miphun ah an i fiang deuhdeuh ve. 1947 ah British nih Palestine (tu Israel ram) a chuak lai ah David Ben Gurion le a nấu le nih tu hi Israel caah independence kan phuan ve nak ding caan tha asi tiin an nunnak dihlak sungh viar ding zongin an rak i tim.
Hitler ruangah lungfim tamtuk an i lak, Palestinian le Arab nih an cii a kan hmih duh lai ti zong thei bu tein nu, hngakchia le putar tiang nih an nunnak dih tiangin Israel lak an i tim. A nih Arab League tampi nih 1948 ah Israel ram dirthar mitlawmte cu an doh taktak ko, hi lio ahhin Israel nih hriamtha a ngei lo i raldoh thiam ngaingai zong an um lo, asinain miphun ah an i fiangtuk caah nunnak pek cu chim lo an thlarau hmanh hell tlak ngamh in Israel caah an zeizong tein an i pe ngam caah asi. Kan nih zong hi miphun ah i fiang taktak ve usihlaw hi ral hi fawitein kan tei ve ko hnga lo maw?
2. Israel a thawnnak bik cu an raal pawl dirhmun theihhmasanak kong dothlatnak (intelligence) leiah asi. Kan raal kan tei khawh hna nak dingah cun kan raal pawl dirhmun le derthawmnak le cawlcangh ning kha theih fian cikcek hmasa a hau tawn timi hi an biapihla bik asi. Cutikah an raal pawl kong dothlat dingin Mossad timi (U.S. i CIA kan timi bantuk) phu 1949 ah an dirh colh.
Hi hna pawl hi USA i kan CIA hmanh nih an tluk hna lo ti asi, Israel miphun cu ral tih ah vawleicung ram zakip ah an pupa hna chan in an rak i thenthek dihmi kha hman thiam riangmang in, USA ummi Israel pa kha Mossad agent ah an hman khawh colh, Egypt ummi le Arab ram pawl i a ummi zong kha an hman thiam colh hna. Cuko nih cun Israel spy pawl an riantuannak a kauhter in a khumh a ranter chinchin.
Israel spy (Mossad) minthang taktak timi pawl khi Israel ram chuak pakhat hmanh an um lo, ramdang i a chuakmi Israel pawl zong nih an ram caah nunnak pek in spy tuan cu an ngamh tuk ve fawn. Ramdang i an pupa chan in an rak zaam mi nih thil tampi Israel ram caah a bawmh bantuk hin Laimi nih teh kan ngamh ve lai maw?
3. Israel cu mi uah le mithiang ah an i ruat, khawika an umnak ram hmanh ah mitangdor an duh lo, mi thil hal le mibawmhnak hal ai timmi an si lo, anmah kut le kee bakin dir le thawn a duhmi an si. Mi tenau he vai theih len le caan va pek len nakin an thutdanh hnawh hmanh in an cáan pek a duhdeuh mi an si.
Miphun lianngan kan si an ti i miphun đang he i thịt-umh an duh lo, milung ngan le bawmhal ai nautat mi an si bantuk in bawmh dirkhawh Khawika hmun paoh ah an i zuam. Cubantuk lungput thawngtukmi a ngei nana cu mithang le mirum rum ah khawika an umnak hmun paoh ah an i chuah zungzal ko. Credit: Chelsea Bawi