Kan Dohthlennak Hi Manipur Le Kuki Kanhluan Kho!
=======
Manipur Meitei (Katei) Miphun cu Burma code ah Chin Tribes ah aatelmi asi. Meitei le Kuki cu Pakhat Nukhat unau ansi ati. An mah tein Meitei Tlangcungmi (KUKI) si kan duh lo tiah Voi 2 tiang India cozah sinah an hal caah Lord Mountbatten chan ah India Miphun (Arean) siding in ancohlan hna I Upadi in an fekter cang. India Independence anhmuh tikah Chin Kuki silo dingin an sawk ṭhan. Chin Miphun sinak in an I phuah diam ai cang anmah tein.
Mirang chan ah Chin Regulation Acts 1896 cu Mizo, Manipur, Nagar, Bangladesh Bawmram, Rakhine ram um Chin miphun, tbk tiangin rak hmang mi asi. Chin Acts cu India le Bangladesh nih an thah piak hna lo I thah uh tiah an fial ve hna lo. Chin Acts aum caah Pupa ram cu anmah ram ansi zungzal nihin ni tiang. Meitei miphun cu India miphun sinak an sawk I India ngaingai ansi lo caah Chin Pupa ram cu anmah ram asi khawh tilo. Kuki Thado le Hmar (Mizo) ram lawngte ansi cang. Milurel an karh, Minung an karh, fimnak akarh, Vawlei man ngeih dan an hngalh tikah Meitei nih India Tlangcungmi siṭhan awkah an sawk. An hlawhtlin ahcun Kuki Thado ram vialte cu Chin Acts ningin anmah ram asi ve lai caah Kuki Thado nih anduh lo caah Autonomous District kha an hal. Mara (Saiha) / Lai (Lawngtlai) Autonomous District phun asi.
Chin Acts anung caah Pipu ram an ram asi zungzal mi Kuki le Chin Kuki si an duh lo caah Pipu ram angeih tilomi Meitei hna nih Pipu ram anduh ṭhan I Chin Kuki sinak in siloin India Tlangmi sinak sawk in Kuki Thado le Hmar ram vialte kha chut dih anduh hna caah Tuksapur Manipur conflicts aathawk I adai khawh tilo.
Kannih Kawlram um Chin miphun cu CND Falam Conference ah Chin Regulation Acts 1896 cu Vote 5000 le Vote 17 in kanmah tein kan thah caah Chinland le Chin Miphun cu Miphun dang ram le vawlei ah ani chuahsiam dih I Miphun dang ah siam dih kansi.
Falam Conference ah Chin Regulation Acts 1896 cu thah asi tikah Kawl hawikom Chin Hruaitu hna nih Chin Special Division Acts in anthlen hnu ah Pipu ram Chinland vialte cu Kawl ram le kawl Vawlei ah aa chuahsiam dih I Chin Miphun zong Miphun dang kan hluan cang I We Are One In Chin cu anthih bak ve cang. Falam Conference ah Democracy in kan kal lai tiah nan kan ti nain kan Democracy ballo I kum 75 tiang kawl Saal tu kansi diam ai.
Mizoram le Kuki ram cu Democracy ah kan kal lai I Chin Acts kan thah lai tiah Conference zong an tuah ballo I anmah tein Chin Acts thah an I timh ballo. An Cozah nih thah an fial bal ve hna lo. Cucaah Mizoram cu Chin Miphun caah ansi zungzal. Kuki ram cu Kuki Miphun caah ansi zungzal. Cu covo cu Meitei nih anduh ṭhan caah Tuksapur Manipur Conflicts (Meitei vs. Kuki Chin) aum nak hi asi. Ramdang in atlung mi nih Lengpui Airport ah Inner permit caah documents tampi fillup tuah mi kha anram ah lutnak nawl halnak asi. Chin Regulation Acts 1896 anung rih caah asi.
IDP le Kan Chinland Harsatnak chanchuah awkah Vairam in Facang le Chiti tlawmpal te kan phawrh ter hna. Mizoram ah lut nak nawl hal awkah High Commissioner Minci pa sin bakah nawl onhnak (Permission le order) hal bak asi. Culocun anti ngam lo. Mi harsa bawmhnak asi caah Documents le caa aherh lo, kanmah tu kan chawnh te law, Assam rifle le Mizo Palik kan chawnh lai an ka ti. Cuticun India le Chinland lei Kan Unau sinah kan phak ter.
Cucaah We Are One In Chin sikhawh nak lam cu Chinland Council lawng hi Pathian nih ankan pekmi asi. Bethsaida tidil aa hlawk lio bangin kanmah tein Chinland Council ah kan I paih cio lawngah We Are One In Chin, Nation building, State building ah kan hlawhtlin lai, kan duh tukmi Pumkhat sinak le lungrualnak zong anum cikcek fawn lai. Federal kan khelh ko nain Panglong Biakamnak bantukin Independence tiang a phan khawh mi kansi.
Falam Conference (CND) ah Chin pennak adih, Chinland cu Midang land asi, Chin Miphun zong kawl miphun ah siam kan si I asi cih mi zong kan tam deuh nain Chinland Conference tu ah cun Chinland Pennak aathawk ṭhan Diamond Jubilee Kanphan hnuin.
CND Thawknak le Falam Conference ah Chin Regulation Acts 1896 cu thah in aum nain Chinland Conference ahcun Chinland Constitution 2023 min in Chin Acts athoṭhan thlan chungin kati. Falam Conference ah Chinland cu miphun dang le Kawlte ram ah aacang ko nain Chinland conference ahcun Chin mi lawng nih Chin ram le Vawlei anngeih khawh tiah Gospel thawngṭha he asi.
CND le Falam Conference ahcun Falam peng in tambik an kai. Thakhin Vumtu Maung le Tamada Sai Sui Sai hmuh duh ah, Kawl Zaiṭha, Mintha (Fidi) Minthami tbk hna hmuh duh ah arami ansi. Thantlang in tampi ankal. Hakha tlawmpal, Adang Kusale lawng.
Chinland Conference ahcun: Ramchung Ramleng Mifimthiam Bu le Community aiawhtu antling, MPs 27 lakah 17 (63%) ankai, CDFs 17 ah 15 ankai, Pengtlang aiawhtu tling tein ankai, Myone aiawhtu tamdeuh (67%) ankai caah Chinland Conference lakah aiawhtu kan tlingbik nak asilai. Caanhman tein aa ṭhithruai mi Khrihfabu Conference hmanh ah mah tlukin Aiawhtu le Palai an tling lai ka zumh lo. Mipi nih kan aiawhtu asilai tiah an saduhthah mi pumpak le bu tlamtling tein ankai caah mipi aiawh khawhtu Roling Chinland Conference, tuanbia ah aum bal lomi bak asiko.
Chinland Council ah aatel duh lomi hna kong ruah le tuak ah hnakruh no anṭamh ko. 2023 Chinland Constitution nih ankan uk lai tiah ka hmuh. Hi Phunghrampi hi remh khawh mi le tharchuah khawh mi asi tiah kan hmuh khawh. 65% in remh khawh asi ti asi caah MPs + CNF 54 (27+27) vote cu 38% lawng asi. CDFs vote tu hi 62% asi caah CDF duh ningin Upadi remh khawh asi ti alang.
Chinland Council ah aatel rihlomi hna kan zoh tikah Myone hrambunh Dohthlentu phu kan tam in ka hmuh. Danpi nih Palai le Mandate ahleihluat tiangin Covo le savo an pek hna kha hmuh khawh asi. Pengtlang nih Palai 4 ani ngeih lio ah Mandates 8 aa ngeih khawh mi Pengkulh ansi kha hmuh khawh asi. Federal le Tlukruannak tiah kan aupi ko nain thih ciocio le hliamtuar ciocio Kawl Ralhrang doh ciocio ah kan I lawhlo. Pengtlang nakin Savo Tinvo Covo tam deuh in pekmi Myone ansi. MPs timi cu 2025 ah amah tein adih lai. Kawl Ralhrang kan tei tikah CNF Palai aangawl lai caah Pengtlang cu Myone nih nan kuri I hruaiding asi cang lai.
2023 Constitution cu 2008 Phunghrampi bangin remh khawh lo mi asilo ti cu hngalh ciomi asi. Chin Regulation Acts cu Mirang tuah piak mi asi. 2023 Constitution cu kanmah tein Chin Kokek tein kanmah duh ning tein kan siam mi Danpi asi. Aalawh lo Unau.
CND Falam Conference ah Chin Acts thah asi hnu ah sining le dirhhmun cu hngalh cio mi asi. 2023 Chinland Federal Danpi nih kanram Zalennak akan phawrh lai, Za Uk pennak nanti mi cu.
Chin Acts bantuk asimi Federal Phunghrampi tangah aum bal mi kansi lo caah kan thinphang mi hi apoi ngaimi cu asi. Rule of law aum lonak aruang cu Chinland Federal Phunghrampi aumlo caah asi. Phunghrampi tangah I lawh dih le Tlukruan dih asi caah MPs le CNF duh ningin ukpen le hruai khawh asi tilo. Cucu dakaw Rule Of Law, Human Rights, Aho mi hmanh Upadi cung ah um hlah timi cu hihi asiko Unau.
NUG nih International le UN/USA ah Legitimacy ahmuh lomi cu Tlangcungmi duhmi le Panglong bang asimi Federal Danpi le Tlukruannak aummi Phunghrampi kha an chuah pi khawh lo caah asi. Constitution um sehlaw, NUG cu cozah ah cohlan asi lai I Vanlawng kahnak zong cawknak nawl kan ngeih cang ve hnga.
NUG Federal Charter 1 & 2 cu Federal le Tlukruannak aumlo tiah UN nih anduh tilomi asi. Suuyweluat Policy in akalmi NUG nih Federal Constitution ngaingai an chuah pi lailo ti kha UN nih an hngalh caah Mipi Cozah ah an cohlan lo. Constitution he asi ahcun International he sachuk tuah khawh asi, investment tuah khawh asi, Humanitarian caah Foreign Agencies bawmhnak cu tampi hmuh khawh asi, Ramkip ah Embassy tuahnak nawl kannei International Interesting kan hmuhco ve lai caah Ralhrang tei awk ah biatak tein ṭan anlak ve cang lai. Constitution he kansi caah ramdang he pehtlaih khawh nak zalon tein kan I ngeih cang lai.
NUG Federal Charter ningin cun UN nih cohlan lo asi. ICNCC cu NUG he aakhat mi asi caah International nih Legitimacy tuah asi bal lailo. UN Charter le Geneva Convention tlukin Aṭhami le atling mi Upadi le Phunghrampi asi zong ah UN Cohlan lo cu adih.
NUG hmanh Legitimacy ah an hlawhtlin lo lioah ICNCC in UN naihniam lai cu asi khawh lomi le alam apit mi asi caah ICNCC he Chinland Council dang siamnak cu ngawl uhlaw, ra ve cang uh. NUG nih Tlangparmi duhmi Panglong bantukin Amakhan mi Federal Phunghrampi anchuah pi khawh lo caah Pumkhat sinak le lungrualnak aumlo caah K3C Sakai Makui lawngin SAC cu kum 3 chung kando mi cu asi. Cucaah UN EU USA UK nitlakram tbk vialte nih MAH nan tei khawh lailo, kawlram arawk dih sual lai an ti caah DASSK le MAH I tawn uh, Cu hnu ah aatawn dingmi vialte cu DASSK le MAH nih tawn hna uhlaw, Democracy ah kir uh law Nuhrin Covo Zalen ter uh, Humanitarian kan in bawmh hna lai I nan ram kan sersiam ṭhan lai tiah USA telin ankan timi cu asi cu.
1027 Operation nih Nipidaw le Rangoon an tuk bal lailo. Chin mi zong an kan bawmh bal lailo. Kokang le TNLA hmun anlak dih in Rakhine an bawmh lai. Rakhine anlak hnu lawng ah raldoh an kan bawmh te lai. Chinmi zong nih Kalay Kabaw Gangaw Ṭhilin tbkin Chin Pupa ram kan lak dih hnu lawngah Kawlte kan bawmh khawh ve lai. International bawmhnak aherh mi kansi philh hlah.
International bawmhnak hmuh khawh ding ah MAH kan tei hnu ah Cozah siding in ready le Standby si aherh. Cucu hlawhtlin ter awk caah Phunghrampi, Council, Cozah tbk cu aherhmi asi. International nih Legitimacy dingah asi. MPs le CNF pennak asilo.
Chinland le Karenni cu Federal Constitution kan I ngeih cang. Kachin Karen zong an I ngeih cang lai. Annih cu KIO le KNU kha 100% in ani rinh hna. Chinmi cu kanmah kan I zumh tuk palia I asi te kan si ve lo cuh. Sakai le Makui Thaninthari hi Forum le dohnak he ansi I Kawlrawn ah aluat hmasat lai ti asi nain NUG nih Charter hmang uh anti hna caah anbuai ngai hna. Bo Nagar te BNRA le NUG Pakapha cu mah le mah aadoh ding dirhmun anphan cang.
Cucaah Pauchuak Dohthlennak ah aluat dingmi cu Chinland, Kachin, Karenni, Karen, Kokang, Taang Palong, Arakan, tbk ansi lai nain Kawlram cu aluat lailo tiah Politicians tampi profet mi asi. Anmah lawng in MAH te Kawl ralkap ralhrang atei khawh dingmi asimi MNDAA TNLA AA ansi ko nain pumkhat ansi rih caah MAH nih atei khawh hna lailo ti cio asi. Miphun dang hmanh ani pumkhat lio ah Kawl le Kawl asimi BNRA le NUG Pakapha an I rem lo, NUG PDF nih NUG lo PDF LDF an remh hna lo caah MAH kan tei khawh lailo anti cio cang ko. Aarem lomi le pumkhat asi lomi, Lungrualnak angeih lomi nih TEINAK an hmuh ballo Unau.
Kan Pupa lawng hi hruh le hrut puh ti hna hlah usih. Kanmah rengreng hi kan hruh ve ko rua kati. We Are One In Chin, Chin Nation Building, Chin State Building cu kan hngalh dih nain atak hlawhtlin ter ding ah I funtom khawh asi lo mi le cutin si khawh lo ding in hmalak tu hna tluk in Miphun ahrawk tu hi anum ti lailo.
Mindat pa Thakhin Vumtu Maung, Falam pa Col Hrang Thio le PuZa Hre Lian, Masala chan ah Tedim le Saizang kan Chin Unau nih kuri in hruai lio lawng ah Pumkhat si kan duh I kanmah nih hruai lo vial ah khuachia Satan le Tupung ṭuan hi adik lo ngai ko.
CND Falam Conference hnu le Kawl Independence hnu ah Chinland Uktu le hruaitu vialte cu Falam Tedim Mindat lawngte ansi I adang nih lungṭhul lo tein an hnu kan zulh ko hna nain, Hakha le Thantlang nih hruai can aphak tikah Tupung mitin zoh hi Tabawṭha Mabig naingbu bak kansi hi cu apoi ko. Nannih nan kan hruai lioah Pacang le Mipipa lungput ngeih in kan in zulh hna bantukin Mindat Falam le Tedim nih kan zulh ve hram uh tiah kan nawl ko hna ka bawipa te le zei kan ti hnga? Credit: Saya H. Rung Kaw