Western allies leng a um mi ram tiang in Ukraine an dirkamh dih

Russia – Ukraine ral thawhnak- Part III
===========
Zeiruang ah western allies leng a um mi ram tiang in Ukraine an dirkamh dih i hitluk hin thazaang an chuah hnga?
Putin nih Ukraine a van tuk bak in NATO/EU ram vialte an i funtom dih i an thazaang fonh in Ukraine an dirkamh. British media nih a thanh ning ahcun ram 25 renglo nih Ukraine ah hriamnam kuat ding in hnatlak nak an tuah cang a ti.

Europe ram tampi, i.e., Norway, Germany tbk hi zeitik hmanh ah ramdang ah raldohnak hman ding hriamnam le chawva bomh lo ding ti mi zulhphung a ngei mi an si. Nain tutan ah exception in cu an zulhphung cu an buar i chawva lawng siloin hriannam tam pi he Ukraine an zuan hnawh.

Scandinavia ram tampi zong nih an kuat thluahmah ko hna i tutan hi ramdang ralthawhnak ah hriamnam kan kuat a voikhatnak asi an ti. USA nih 350-million-dollar bomh a timh. EU nih Ukraine hriam cawk piak nak ah 450-million-euro bomh ding in hnatlaknak a tuah. Cu bomhnak cun MiG-29 jet fighter pawl an cawk lai ti asi. EU nih ram pakhat raltuknak hriam cawk piak ding in bomhnak a tuah hmasa bik asi. Ram kip in bomhnak an tuah mi le an kuat mi hi a tam taktak ko.

Social media ah a lang pah mi cu; ziah Syria lio zong ah bomh a um ttung lo, ziah ramdang ah teh western allies le EU/NATO nih tubantuk bomhnak an tuah ve ttung lo. Zeiruang theng ah dah Ukraine vial hi tin an zuan hnawh, a fair lo a ti mi an um pah ve. Analysts pawl chim mi le keimah ruahnak ka van fonhtonh. Tubantuk Europe dihlak an dir tti i thazaang tampi chuah in Ukraine an dirkamh nak a ruang bik cu; 1) Russia-Ukraine war cu superpower ram pakhat nih sovereignty a ngei mi ram pakhat kha large-scale invasion in a tuk.

Ram ngan pakhat nih ramdang pakhat kha lak le hrawh ding in va tuk asi caah ramchung ral (civil war) he cun dirhmun ai dang deuh. 2) Putin cawlcangh ning an zoh tik ah kan dihlak kan i funtom i kan doh lo ahcun kan him cio lo ti an ruat. Europe chung ah a tho mi raltuknak asi i an ram nunnak le himnak an ruah cio caah dihlak ttanti in doh a hau mi ral asi tiin an hmuh.

Journalist pakhat nih Putin nih Ukraine tuk le lak in western allies pawl ka cheuhmal hna lai tiah ai ruah mi cu hmunkhat tu ah a funtom hna a ti (Nettavisen). 3) Ukraine president Volodymyr nih Russia-Ukraine war cu a thupthal a leh. Hi pa hi president a ttuan hlan ah film star asi i mi tam pi nih film star a rak sinak pahrang kha a herh lio te ah a hman thiam, a mah biachim le cawngcangh ning nih vawlei hruaitu dihlak an thinlung a lak hna an ti.

USA president nih US ah dornak a pek ko nain a ram zaam tak a duh lo, “I need ammunition, not a ride” a ti mi bia hrim kha Ukraine tuanbia cauk ah a tang thai lai (Jakub M. Godzimirski, researcher in NUPI). President Volodymyr cu Russia nih Ukriane a tuk lai te EU hruaitu pawl he online meeting an tuah lio ah, “a tu hi a hnu bik nun bu in nan ka hmuh dongh nak asi kho” a ti hna i EU hruaitu cheukhat cu an mithhli a tla ti asi.

Professor Kjell Terje Ringdal nih, Hitler ral lio ah England a rak hruaitu Churchill kha mipi sin ah speech a pek poah ah ruahchannak le vansannak (light and darkness) cawh in speech a pek peng. Churchill tuah ning te kha a tu Ukraine president nih a tuah ve i modern Churchill asi ko a ti (VG).

Zeitluk dah sanctions nih Russia economy a hrawh cang? US le EU nih a fah khawh chung in sanctions an van tuah i impact a lang hma bik cu; Russia phaisa (Rubel) cu 30% in a tla. Fak tuk in an phaisa a tlak caah Russia Central Bank nih “key rate” an kai ter colh i 20% bak an kai ter. Hitin an phaisa a tlak i interest rate a san ahcun Russia mipi cu an tuar taktak ve lai. SWIFT an phih kanh hna caah SWIFT a hmang mi ramdang he international trade an tuah kho ti lo.

A mak tuk hoi mi cu; Russia Central Bank nih ramdang ah foreign exchange reserves an i chiah mi 600 billion dollar cu an thah piak hna. VISA le Mastercard zong nih Russia ah an system hmang kho lo ding in an phih ve. Investment company ngan pipi nih an zaam tak cuahmah ve hna, i.e., Norwegian Oil Fund, Equinor tbk zong nih an chuah tak ve.

Russia cu propaganda an tthawn tuk ve caah ram mi cheukhat bia an hal hna i, “sanctions cu 2014 lio in pei kan tuar peng ko cu, kan i nek ko cang dah kaw” a ti mi an um ve, nain tutan sanctions hi cu ai phundang deuh hrim ko la. Mahhi sanctions nih a chuah ter mi harnak (consequences) hi Russia lawng nih maw a tuar lai, Europe nih a tuar ve lai maw? Tuar ve e, Europe nih a tuar ve ko lai. Neh hnu ah ka peh te lai. Credit: Sangukceu Zinhlawng