Russia le Ukraine ral thawhnak!
Russia le Ukraine ral thawhnak – Part I
=======
Russia nih cacawn nithum zaan (Europe time) ah Ukraine cu tuk hram a thok cang. Ukraine cozah chim ning ahcun Russia nih large-scale invasion in a kan nam cang i minung tampi nunnak zong a liam cang an ti. US le Nato nih Ukraine na tuk i lak nai timh tak ahcun lehrulhnak fak piin na tuar lai tiah an tlirh ve lengmang nain zeiruang ah Russia nih a luh hnawh ngam?
Nato nih Ukraine ah ralkap he kan lut lai lo, hriam ngan zong kan hmang lai lo tiah fiang tein in an langh ter caah asi, zeicatiah Ukraine cu Nato member asi lo caah an principle ning in ralkap le hriam he Ukraine va zuan nawh ding ttuanvo an ngei lo. Cu pin ah Russia cu nuclear hriam ngei superpower pakhat asi caah Ukraine ka nam zong ah ramdang nih ralkap he an ka zuanhnawh ngam taktak lai lo ti a ruah caah asi an ti (Jo Jakobsen, NTNU-professor and expert in international politics). Russia TV in Putin nih nithum zan ah a chim; mah hi ral kong ah ramdang ai thlak mi cu cuhlan ah ton bal lo mi lehrulhnak nih a zulh hna lai tiah a ti. A fawinak cun a ngamh mi rak i thlak uh ti khi asi ko.
USA le NATO nih zeitin an lehrulh kun lai? Western ram pawl nih Russia lehrulhnak hman an timh bik mi cu fak piin economic sanctions tuah ding khi asi ko. 2014 lio ah Russia nih Crimea a lak lio in Russia hi sanctions an tuah len cang. Atu hi cu a fak bik in kan tuah lai ti asi. Financial system bak khi cawl kho lo in phih kan izuam lai ti deuh asi. Tchnk ah Britain nih cun Russia bank ngan lawngte Rossiya, IS Bank, General Bank, Promsvyazbank le the Black Sea Bank hna khi sanctions an tuah cang (Reuters).
Cacawn nili ni thok in US le EU nih a fah khawh chung fak in sanctions an van tuah thluahmah ve. Hi sanctions lak ah international transaction system asi mi “SWIFT” phih piak ding khi nitlak lei ram pawl nih a fak bik mi phihkharnak tuah ding mi nuclear bomh button hmeh bantuk in an iruahchih mi asi ti asi. 2014 lio Crimea a lak lio ah SWIFT phih piak ding in biatung an rak dirh len i culio PM a ttuan mi Medvedev nih SWIFT nan phih ahcun ralthawh ding declaration nan tuah asi lai a rak ti hna. Cu thok cun Russia nih international transaction system (SWIFT) lo in anmah tein system tuah an izuam ve.
Cucaah experts pawl ruahning ahcun Russia hi western lei sanctions i vennak ding ah an si khawh chung in timhlamh nak an ngei ve lai i a zeilei poah in kan i ready ko tiin hitin an cawl ngam mi hi asi kho an ti. SWIFT van phih taktak ahcun capital market lawng siloin goods and service vialte transaction a phih chih lai caah Russia ca lawng siloin western ram tampi fak piin khawnden chih ding khi asi i kap hnih in tuar ding khi si.
Russia nih zeitin a lehrulh hna lai? Cheukhat analysts pawl an zumh ning ah; Russia nih nitlak lei US le EU lehrulhnak ah a hman ding mi cu gas supply phih piak hi asi kho ti an zumh. Russia hi kokek meihang (natural gas) in a rum tuk ve mi asi tik ah Europe nih natural gas a hman mi dihlak chung ah 40% natural gas supplies hi Russia in kuat mi asi (The Guardian). Cucu Russia nih a phih thut ahcun cheukhat ram cu an lo ve lai. Cheukhat nih natural gas hi cu Russia nih a phih zong ah ramdang in lak khawh asi ve ko, Russia a fak deuh lai an ti. A cheu ve nih Europe ah gas a kuat khawh ti lo ahcun Russia keng ruangruh a cet ve lai cu ta, gas export cu khoika dah a va tuah lai?
China le India lei ah zuar ning a ti zong ah China le India cu pipeline ai peh hoi lo i a fawi lai lo, Russia tu a fak deuh lai an ti. Europe ah gas export a tuah mi kha Russia rampi keng ruangruh bak asi ve hoi i Europe ah ai hngat ve. Cucaah khat lei le khat lei sanctions an ituah ding mi hi limitation an ngei veve. Credit: Sangukceu Zinhlawng