Ralrinnak Thawngpang
Ralrinnak Thawngpang
=======
Kawl ralkap nih tu lio online a cawlcangmi vialte ngiathlainak an tuah i i ralrin u tiah thawngpang le ralrinnak chimh a si. Kawl ralhrang ralkap nih online a cawlcangmi dihlak ngiathlainak an tuah cang.
Cun misual tiah a ruahmi CDF, PDF le NUG a bawmtu vialte min cazin cu an hmanthlak khua ti bantuk ai chiah i a kawl hna lai tiah ralrinnak an chim chih. Kha na hawi le sinah share ve te. Ralrin nak thawngpang an thanhmi a si.
Interim Hakha Township Administration Information and Record Department; Naite tanghra camipuai Question a rak phortu, ralhrang Helicopter a tla ti thawng theih cu aho cio paoh kan i nuam theu lai. Pathian khua khan a si tiah pitar putar hna nih an vun ti ah cun lung a hmui tuk. Zapei bengh a phu. CNA/CDF nih an kah thlakmi rak sisehlaw, an kah thlak mi a si to, cu ruangah kha ruangah tiah biadik an phelh hoi ko lai cu cu an nih zia. Mizapi nih cohlan mi cozah kan si lo tiah an i hagath tuk caah an kan lem, an kan sawi. Changreu le muthai in an kan lem. Lih le hrokhrol tawnchom bia cu sio rawl ah an tarh i mizapi an kan pek. Anmah le anmah kar hmanh ah biadik an phuang ngam lo, ani lunghrinh.
General Saw Maung nih, 1990 ah election ka tuah lai i teinak hmumi party sinah nawingeihnak ka pek lai, a rak ti caah election a dih hnu cun General Saw Maung cu a ngandam lo ruangah tinh an chuah i, a thihnak hmanh hngalh a si lo. Biahal awk a tam ko. Col. Hrang Thio le Capt. Thai Chawn hruaimi, Chin ralkap hna nih Insein ral an tei hna nak kong hmanh tuanbia cahmai ah an kan telh duh lo. Federal pek cu chim lo. Cucaah mizapi kan lungfim a hau i kan rim i ngen kan hau cang. Zan khat zan hnih i chawnhnak lawng in kan duh a ti ah cun a velhle ah a tlu diam cang. Kum sau tuk tuu phaw hruk cenghngia pawl an annthlum bia le an kan lemsawi tuahtonak vialte hi tutan dohthlennak ah a phi kan pek khawh hna a hau. Kum khat tling dohthlennak: Kan dohmi kan ral, zeidah kan hmailei ah a um? Kan dirhmun, zeitindah hmai kan nor lai?
Salas Taung Kip Thang; Biadomhnak: Ralkap nih hramhram in nawingeihnak a lak ni 2021 February 1 in kan rel aheun, kum khat a thing cang. Asinain, a luancia kum February/March thla kha kan zoh than a si aheun, remdai tein duhlonak langhter a rak si. Cu hnu ah, April/May thla thawk in, remdai tein lamzawh in duhlonak langhter mi cu anmah hramhram in nawingeihnak a latu Kawl Ralkap nih lehrulhnak fak tuk in tuah a si caah, dohthlennak a muisam a thleng. Cucu a thlennak in kan rel a si aheun, ramchung ah fakpi in kahdohnak thli a thar in a hung hrang than. Cucu, kum khat a hung tling ding a si, a hlei in Tlangeung miphun hmunhma ah! Cu kariak ah a cangmi thil sining le hi dohthiennak ah kan dohmi kan ral kong ah khuaruahnak bawmchantu ding ah ka ruahmi ka hun langhter:
Ralkap ah ruahnak a then cang Nihin tiang ah kan hmuh khawhmi cu Kawl Ralkap an ruahnak a thencheu ning hi a si. A hlei in. Ralkap cung ah mizapi ruahnak a thencheu ning a fak khun. Kum 1958, 1962 le 1988 ah Ralkap nih nawingeihnak a rak lak bal cang nain, tutan 2021 he a dannak cu Kawl ralkap/palek in a pheo mi an tam lawng silo in, mizapi lungthin ah thiennak le thencheunak a chuak.
Hi Ralkap hi a zaa riamruam cang an ti a luan ciami 1958, 1962 le 1988 lio ah a ralkap kha mizapi nih an rak doh lo. Cozah thar kai mi poah nih Ralkap cu an tang ah tha tein an thanchoter ko lai tiah an rak pom. Nain, nihin ahcun, a ralkap hrimhrim hi a za cang, a suttung (institution) ning in a hram in bongh a hau tiah zapi mitam-u nih ruah a si cang. A hnu bik tiang ah khomh khawhmi cazin ning in Palek/Ralkap 10,000 tluk hi an nuar, CDM an tuah cang. an tuah cuahmah. Cuticun, an thuam hrukmi an kaltak. CDM a tuahmi cazin khomh khawh lomi tampi an um rih lai tiah. ruahdamh a si. Cun, kahdohnak ah tiangcung hriamtiai lei sin ah dornaknak nawl hal zong an um.
A dang tahchunnak pakhat ah, March 14 ah Kalay peng i Lai khuate a simi Kyarinn ah Kawl Ralkap phu 2 an phan, phu khát hà 40 fai an si. Cucu, khuami tuahmi puni he a tuah caah Rawl an hal hna i, an hrawng beh. Cu ah an timi cu, Ralkap hi kan ruahnak a thencheu dih cang, khualtlawng timi phu zong kan ruahnak a khat lo. Cucaah, kan hnulei in a ra dingmi phu hi an that lo caah inn chungte ah rak um te ulaw tiah an cah tak hna. Khuami vialte inn chung ah an um, nain lungthin a damlo mi pakhat kha leng ah an hmuh caah an kah i, a thi taktak. Cun, Rallap lungthin a thennak hi a cunglei zong ah an bawinak (rank) thlen chukcho nak an tuahmi in hmuh khawh a si.
An lutlai Min Aung Hliang nih, amah pawngkam ah amah he a khat nawn mi senior pawl a hmang ngam ti hna lo. Amah pawng um dingmi cu a no tete amah nak in, kum 10 fai a ngakchia mi. ralkap cawnnak (DSA) batch in 10 tluk a dangmi le rank tampi a niam mi lawngte a chiah cang hna. Amah tluk deng a simi cu dinnak (pension) a pek hna silo ah, kenret (reserve) ah a hnon hna, Cucaah, Ralkap sining hi fak nawn in a thencheu timi hmuh khawh a si.
A hrimhrim ah, Ralkap hi an rian (rank) in kan zoh a si ahcun, a cunglei minung 100 fai te lawng hi atulio mi uk le tuahto ding ah a caihkhan in hramhram nawingei hi an si. An rank in cun, Major General (Bogyoke), an rian in Regional Commander (Tianghmu) level in a cunglei minung 100 fai nih cun, an duhning poah in biakhiahnak an tuahmi a si. A hlei khun in, hramhram uknak a si bang, minung pakhat duhnak kha a hei si ko.
Mahbel, tuaktaantu pawl nih rak ruah palhmi, Ralkap an thazaang le thawnnak hi a si. A minung zat rak ruahdamh tawnmi hi an rak palh ngaingai, 300,000 hrawng an si lai tiah 2021 thawk ah rak ruah damh a si. Nain, CDM tuahmi Ralkap sin in theih ning ah, 2022 February ah raltu kho mi hi 80,000 tluk lawng an si lai tiah Lowy Institute nih a tial Cucaah, a thimi cazin he cun, an tlawm ngaingai i, an zor ngai ti khawh a si – cu ruang ah Sagaing le Magway ah Regional Commander an thlen lelek nak le, anmah Ralkap tluk in Pyu Saw Htee phu pawl an hmannak hna le Ralkap pensen pawl an lak thannak hna hi a si timi cu al awk a tha lo mi a si.
Ralkap raltuk ning, duhning le mizapi ruah ding a dotdot; Ralkap nih hin kuanzen le bom lawng in an kan tu lo, an kan nam lo. Hrawh cu chim lo, anmah caah fekthup in an i tlaihmi thawngzamhnak MRTV, MWD. GNLM. Myanma Alin, Kyemon tbk. lawng silo in, khi a thi chanthar Facebook, Instagram, Telegram lo cu mizapi sin ah an thlah. A hlan Ralkap chan lio 1, TV cu color (rawng) ngei a si ko nain, a langmi le thlahmi hi rawng (color) pahnih lawng a si peng tiah capo an rak saih bang – a hringmi le aihre sen (Ralkap thuam, pura le phungki) lawngte cuan chan a phan than al.
Mahbel, Facebook le Instagram bell nih cun an cahmai tampi an thah piak hna. Anmah ngeihmi thawngzamhnak in lih lawngte an thanh. Media ngan cheukhat Ralkap lei ah an tang Eleven. Myanmar, Popular News Journal tbk. cun, a thar zong tampi an hung chuak cu lak ah a hunglar mi cu Myanmar National Post hi a hung si. Cucu cherchan riangmang in a si ko rua tiah khuaruatmi zong hun tam a si. Cuti anmah lei tang in thawngzamhnak an tuah mi in, thil hi caan that lio ningkel (normal) a si ko cang timi langhter an izuam. Thawngzamhnak lawng hlab, innpa chakthlang le hawikom hlun anmah lei tang zong kcha an hman hina – cucu tulio holh cun Dalan kha an si!
Phundang in chim abeun, rathriam in mipi an kan tukdoh cuahmahmi le nawl kan ngaih ko timi langhternak ah a dotdot a simi, Ralkap timhmi dot thum (step 3) chung ah pakhatnak Uk khawh (Control stage) hi a si. Cucu, kan tlamtlin ko cang tiah an thawngzamhnak cun an thlah i, mizapi an kan hlennak Cun, Daihter khawh (Stable stage) hi a tbk. a phunphun in thawngpang dik lo le fel si – daihternak kan tuah cang, ningkel (punghman) in thil a si ko cang timi le a hlan bang in cawleanghnak langhter kha an duhmi a si.
Cucu, khahlan ningkel in cawlcangh, chawdawr on, ralkap pehtlai mi zung luchuah, cun a hleihluat tuk in puai le nuamnak tuah, anmah nih zaan chuahluh eaan an khiahmi 8pm in 12pm ah hei thien zapi nih sunhlawih. Puai le thitumhnak pawl, nuamhnak pawl hi tuah awk a si lo tibia a si lo, nain a hleihluat in tuah, social media ah phozar. Hihi a herhmi a si lem lo, lamzawh lio ah duhlonak an langhter ko timi an theihnak kha social media in a rak si. Hakha sinak in kan chim ahcun, HBC hmai ah hlasaknak in duhlonak langhter caanhman hmanh ahkhan, Nay Pyi Taw nih rak ngol cang hna seh Hakha palek bawi cu an rak chonh, an sik hna. Cucu atu abeun social media thiam cun a dai ko, an i nuam. ko timi kha Nay Pyi Taw ah an hei ripawt ve tinak khi a si. Atu ah, mino i tong u tiah lentecelh heh tiah thazaang an pek.
Cucaah, ningkel tawn (normal) a si ko lio sining langhter kha kan hrial rih a hau. Mizapi nih kan i sum a herh mi an si. Cucu, an tuah khawh taktak ko aheun, Ralkap nih an timhmi a donghnak a simi tlamtlinter le biapi. tuanchuah (Implementation stage) hi an phanhter taktak lai. Anmah an timh ning bang in a ralai mi 2023 chung ah Ralkap hruaimi thimnak hna a chuak taktak sual ko hnga. Cucu, zungzal Ralkap nih nawi a ngaih pengmi uknak tang ah um ding a si hnga i, zauk phung le federal a duhmi nih kan cohlan dingmi an si hnga maw kan ruah. than ngaingai an hau?
Cu lo aheun, kanmah mipi lei zong nih a tak a si ko rua tiphun in, a deu cu cohlan in kanmah pumpak sinak ah kalpi kan timh. A si awk a si lo ngaingai. Hramhram uknak Ralkap tang ah thih hlan lo um duhmi nih ningkel sining . (normal) lio caan bang umthut le cawleangh abeun, a poi tuk hnga lo.. Nain, zauk phung in a zalong mi mibu sinak (open society) ah umthut le khuasak duhnak a ngeimi si ko abeun. ningkel a si ko cang timi a langhtertu hi pumpak pakhat cio nih tuah awk a si lo. A hlei khun in, a takram ah tuah a va si hmanh ah, media a simi social media ah post aheun hrial rih ah an tha. Ralkap nih kan control khawh ko, stable kan siter ko caah implement kan tuah ko lai an ti ahcun- tutan tang 10 camipuai tuah bang in, 2023 thimnak hi an tuah phum te ko hnga!