Kyiv le Chernihiv lei i an ralkap pawl cawlcanghnak tampi an thumhnak kong!
Opinion: Russia Hnung a Tolh: Rian Lim dingin Ukraine hi Hriamnam vun Chan ko cang
=========
Russia nih Ukraine he biaruahti le remdaihnak ser a duh caah, khat le khat i zumhraihnak um chinchin kho seh, ti lawng khua a khang cang. Cucaah Kyiv le Chernihiv lei i an ralkap pawl cawlcanghnak tampi an thumhnak kong cu Russia deputy defense minister nih Tuesday ah khan a chim.
A tu hi Istanbul ah Ukraine le Russia karlak ton biaruahnak tuah lio pi a si. Cun Kyiv khua kiang in hmundang ah Russia ralkap pawl an i thial thannak kong Pentagon nih thawng a thanh. Hi boruak kongah zeidah tuah hau mi an si? Hihi Kremlin nih ruahlo piin that ai cuh than bia a si theng lo. Ukraine ka dang hmunhma ah cun dictatior Putin i a sermi ralpi cu a kal cuahmah thiamthiam ko. Cucu Tuesday zingka i chaklei Ukraine i Mykolaiv cozah inn le lo missile in a kahnak nih tehte a langhter ko. Cun Mariupol siseh, Sea of Azov siseh, mipi tampi nunnak lakin hrimnam ngangan a hmanmi nih a langhter fawn hoi ko.
Putin nih hin thil hi a sining tein a cohlan bia tu a si deuh: Kyiv hrawnghrang ah a ralkap sungh lawng an rian. A ngaingai ti ah cun, Kyiv velcheh hrawng i Ukraine nih ceilak in an lehrulh hna ruangah amah Russia ralkap lila hi kulh le erhtonh a tong ding dirhmun an phan lehlam cang. Cucaah, a tu bantuk i Russia nih hnungtolh phun in ai lakmi hi a zei khat le khat kar i zumhraihnak um kho seh, ti a duh bia a si naisai lo. A ralkap pawl an sungh lo nak dingah khamh a duh hna caah a si.
Ukraine nichuahlei a ummi Donbas pengkulh lei i mer i hlawhtlinnak nganpi hmui ai ruah chan. Chak le thlang in vun kulh hna i, Ukraine ralkap pawl vun erhkhumh hi ai timhmi a si. Asinain, cu ti vun erhtonh khawh hna dingah cun, Mariupol hi an lak hmasa a hau. Asinain cu hmun ah cun Ukriane pawl thazaang hi a thawngtuk ve i Battle of the Alamo, ti tiangin min an pek phah.
Russia nih Ukraine a tei khawh ti lo i Eastern Ukraine lei hi kan i hmaithlak mi taktak cu asi ko tiphun in ai chimter len mi kongah US le a dang Western ram vialte nih zeitindah lehnak an tuah awk a si tiah cun? Ukraine an bomhmi siseh, Russia an phihkharnak hi a lethnih in vun chap lawlaw ding an si hnga.
Nihin Ukraine dirhmun zoh tikah, 1940 lio i Battle of Britain a donghnak an tuahmi he ai khat ngai. Cu lio ah cun German kut chungin Royal Air Force nih British Isles an rak khamh. Saupi a cambual khomi thil tihnung cu an lonh khawh. Asinain, a thawngtukmi Nazi cozah a doh ve caah, British cu a tha a rak ba ngaingai. Cu lio i ruahchannak ai ngeih chunmi te cu US bomhnak hi a si – democracy thazaang. Cu US bomhnak cu “Democracy thazaang” tiin President Franklin D. Roosevelt nih a ti bal.
“Kan sung lai lo, kan tha a chia fawn lai lo. Kan derthawm in kan ba fawn lai lo. Ruahlo in a tlungmi ral ruang i thlalauhnak maw, asiloah caan saupi chung biar i kaih bu tein le thazaang umek kan chuahmi nih kan tha a batter ngaingai ko lai. Hriamnaam kan chan law hi rianpi hi kan lim ko lai,” tiah Feb. 9, 1941 ah Prime Minister Winston Churchill nih radio in a chim. Lend-Lease Act timi phung hmangin US nih kar a hlanpiak ve colh hna i, a si khawhnak ning paoh in, hriamnam in cawsakuang tiangin a rak bomh hna.
Ukraine President Volodymyr Zelensky zong hi nihin kan chan i Churchill a si. President Biden hi nihin kan chan i FDR a si ve. Hlan lio i British ca i a rak tuah tluk tein khan nihin Ukraine ca zongah US nih a vun tuah ve hrimhrim awk a si ve ko. British le Ukraine hi an ram hnih ning tein zalonak caah ral a tumi an si veve ko. An ram hnih ning tein vawleipi a lung a ton i a bomhnak a tingco veve mi an si.
Jan. 2021 lio tein khan US nih Ukraine hi $2 billion a bomh cang. Cu bomhnak lakah cun, tutan i Russia vanlawng le tanks pawl a tomtom in a hrawktu Stinger le Javelin an i tel. Asinain Zelensky nih bomhnak tamdeuh in a herh ko rih – Stingers, Javelin le a dang zenkuan pawl a hlei in vun chuahpiak a herh tiang zongin an bawmh bomh hrimhrim awk cu a si ve hnga.Hi pawl an duhherhnak a zawnka hi a kau chinchin cang.
Zelensky nih ‘no-fly zone” a halmi hi tutan raltuknak kongah an pe kho lo nain, Russia ral thazaang vun nembeh khawhnak dingah himtein bomhkhawhnak lam tampi a um ko. Russia cung i phihkharnak tam chinchin in tuah chap hi Zelensky nih a duh ko rih. SWIFT system in Russia chawva network viate vun hrawh dih, Russia nih Europe lei a zuarmi zinaan le gas vialte vun phih dih, hi Zelensky a duhnak a si.
Vanlawng, tanks, zun tampi a kap khomi rocket systems, S-300 hei ti bantuk longer-range air defense system he ti bantuk pawl hi Zelensky nih tamdeuh in a duh ko rih. Zaanmang chia bantuk a si mi ral thithalo Ukraine nih heh tiah a doh len kolio ah, Western ram pawl nih a halmi thil bawmh an zenh/huphurh ko rih mi hi cu molhtamh bia bak a si.
“MiG-29 an kuat a si ah cun, Russia he ral thawhter ah a cang lai,” tiah Biden nih a ti ve. “Tanks kan pek hna a si ah cun, Russia he ral thawhter ah a cang lai,” tiah French President Macron nih a ti ve hoi.
Daitein um rih ngat! Putin nih hin Ukraine hmanh dawh a tei khawh lo hih. NATO he ral thawh ai tim lo!
Raltuk lawng ai molhmehpimi Russia Putin hi a khuk ai bil cang. Cucaah, tutan tlikzuamnak ah hin ahodah zenthong ai rawn in hriam a thla hmasa lai, ti lawng conh a si ko cang. Ukraine nih maw, Russia nih dek…Ukraine nih a ralkap thazaang pehzulh in a thawnter khawhnak lai Wester ram nih bia an fenh awk a si.
A tu lio te i Russia a sunghmi hi – Feb. 23 lio muisam kengin hnung a tolh – Ukraine khamhnak dingah a biapi i, international nih nawl a ngeihnak kilvennak caah a biapi hringhran. Lungthin kekkuai in zatlak an ton ko bu ah Ukraine pawl hi pehzulh in raltuk an i duh peng rih. Rian an lim khawhnak hnga hrimnam vun pek hna lawng hi kan rian a si ko cang. Credit: Chelsea Bawi