Hranhram lo in cozah riantuantu pawl a rak kalter phun kha si dawh!

President Putin nih Russia ram Khualipi Moscow ah bia a chim!
==========
Tih ni ah Putin nih Russia ram khualipi Moscow ah bia a chim i thazaang petu le zohtu minung ting hnih renglo nih an si tiin propaganda a vawrh. Taktak ngaingai lo ahcun bia a chimnak Luzhniki Stadium hi a tambik minung 81,000 lawng a tlum mi asi.

BBC correspondent nih a chim ning le bang ahcun a zohtu hi cozah riantuan le college Sianghngakchia deuh an si a ti diam. Kan hnu Min Aung Hlaing nih Union Day ah a ralkap annum ti lo tikah hranhram lo in cozah riantuantu pawl a rak kalter phun kha si dawh asi, Putin hi international ah hmai si milhnak menmen lawng si dawh asi.

Russia Ralkap Thimi Le Hriamnam Sunghmi; Ralkap 14,700 an thi cang, Tanks 476, Combat Armoured Vehicle 1487, Miakpi 230, Rockets kahnak motors 74, Vanlawng kahnak motors 44, Vanlawng 96, Helicopters 118, Ralkap motors 947, Tilawng 3, Datsi phur motors 60, Drone (UAV) 21, Special equipment 12, Ukraine’s Ministry of Defense.

Tutan cu Russia zong tanh lo Ukraine tanh loin vawleicung ah raltuk lei khua cuanh thiam Bill Roggio nih a tialmi hi Laica in leh piak nan si. Thiamsang pawl biachim le catial hi cu ruah tlak le relphu asi caah rak rel hrimhrim te. Information War ah Putin hi a Sung te men lai nain, Zelensky nih NATO Luh ai Let mi nih hin Raltuknak hmunhma ah Ukraine hi a Sunghter Khawhmi a si. Phundang in Khurkhua Ruat lakin Nitlak Ram pawl an Hruh awk a si lo.

Russia nih Ukrain lak a timh hi zarh 4 a si cang bangin, atak in khuapi le ram kihriang deuh ah ral a thawh rualrual in, ral kong i information war zong cu radio, internet le social media ah a tur in a vun tur ve. Raltuknak hmunhma ah cun kan hnung zarh hrawng khan cun Russia hi an thazaang a vung zawr ngai, ti cu lunghrimh awk a um lo tluk khin an sung mi cu a lo tak ko. Asinain, Russian nih khulrang tein Ukraine lak colh lo in, a tu bantuk i a caan ai lakmi zoh tikah, a ralkap thazaang vun tharchuah than le thluak vun hman than a duh caah a si kho mi a si.

Nitlak ram nih information war an tuahmi ah cun, Russia ralkap pawl hi a thimi an tam, hnung a chittu an tam, an sunghmi raltuknak tanks, hriamnam phur motor, miakpi, raltuknak vanlawng le ramchung mipi nih dohdalnak an tuahmi zong a tam cang caah, an sung te ko lai, tiah chim le phuan a si cio. Media chungah Russia lei hmai an nor khawh lo nak kong lawng te a khat. Ukraine lei an sunghmi kong belte chim le rel a um huaha lo.

Asinain, zarh 3 chung ral an tuk hnu ah hin, Putin hi President a si peng ko rih i, Russia raltuknak sehzuk (Putin) cu an thla taktak rih lo. Duhsahtein a thazaang ai hrim lehlam mi a vun lo. Social media le press ah cun Ukraine hi raltei a si ko. Cu nih cun ‘Ukraine lei nih ral an tei’ vun ti ding khi Nitlak ram pawl an lung a vun lak ngaingai hna.

US hi tutan raltuknak ah hin pumpak in cun ai tel lem lo nain, hi raltuknak kong hi nifatintein Pentagon nih thawngthanhnak a tuah peng. Cun, Ukraine cozah nih khua a conh ning pawl zong Pentagon nih biataktein zohfelnak a tuah pah tawn. Hihi Nitlak ram nih thawngthanhnak le lih ai hman, tiin sual kan phawt a si ruam lo. Tutan buaibainak tawlrel khawhnak dingah a cunglei Tactics pawl hi hman an si. Asinain, saduhthahpiak nak menmen in Ukraine hi khamh khawh a si lai, tiin Nitlak ram nih an i zumhlo a hau.

Tutan i Putin nih ral a thawhtermi kongah a mipi hi lungkhat thinkhat an si ko, tiin lih lawngte in Russia nih thawng a thanh – cu ti ral a tukmi cu “Special military operation’ tiin Putin nih min a pek. Friday ah khan, mipi nih Russia an dirkamh zia langhter dingin mipi tor le cheng an in a pawmh hna. Cu rualrual in, ral kong i duhlonak a langhtertu Russia mipi a thong in tlaih an rak si ve fawn.

Amah a ralchanhtu pawl cu Putin nih ceicikcek in ralrin a pek hna i, fikfa he a tahchunh hna i, a fak piin hrocer len hna. Cun, duhlonak tuah hi phungbuar he a khahter i, duhlonak a langhtertu paoh cu dantat le thongthlak tiang i huah dingin phung a ser. Zapi duhnak a tuahtu hruaitu nih cun cu bantuk phung le phai cu a hmang bal hrimhrim lo. An khaphnih in hlawhtling veve ah an i chiah lio ah, Zelensky nih NATO he i pehtlai than lo dingin a chimmi nih hin Ukraine an i runvennak dirhmun a dikdiar in a vun langhter bantuk ah a cang.

Putin nih ral a thawhternak a ruang tampi lakah Zelensky i a ruahning zong pakhat cu ai khat ve cang, tinak a si.
“Ukraine hi NATO chungtel a si lo a fiang. Hi kong hi kan fianmi a si. Kutka ai awng ko, ti kan theihnak hi cu kum tampi a si cang ko, asinain cu kutka ah cun kan lut lai lo, ti kan theihnak a caan zong a sau ko cang. Hihi biatak an si, cucaah kan cohlan hna hrimhrim awk an si,” tiah President Zelensky nih a chim.

NATO chungtelmi si lo in, hriamnam kongah siseh, phihkharnak kongah siseh, chawlehnak khampiaknak kongah siseh, cun a dang bomhnak tenek pawl kongah siseh Zelensky nih Nitlak ram pawl ai bochan hrimhrim hna a hau cang lai. Cu bantuk cawlcanghnak pawl nih cun Russia hi a thleng kho taktak lai maw, timi lawng conh a hau ko cang. Ukraine nih hin a khualipi pawl kilveng dingin heh tiah runvennak thazaang a chuah i, tanglei ah Russia pawl nih hmunhma an lakmi vialte hi chuh than dih dingin an nawr len ve hna.

Asinain, Kyiv van lak thlu dingah le Zelensky a cozah tei dingah cun Russia nih caan tamtuk ai lak a hau ko rih lai. Ciammam te i ral thawh, timi cu caan siseh, minung thazaang siseh, hriamnaam pawl he ai pehtlai mi a si caah, khulrang tein raltei, ti hi cu a um sitsai bal lo. US ralkap nih Baghdad an laknak dingah zarh 3 an rau i, 2003 i Iraq an laknak dingah ni 42 an rau. Russia ralkap hi cu US ralkap nakin an derthawmdeuh i, Ukraine ralkap pawl hi Saddam Hussein a ralkap pawl nakin tampi an thawngdeuh fawn.

Tuan ah ka tial cang bangin, Russia nihhin hmun 4 ai hmaithlak bik: Kyiv, Kharkiv, Donbas, le Black and Azov rili tlaang pawl an si. Ukraine ralkap le cozah hrawh dih cikcek i, a ram chung hmunhma kaupi lak ai timh caah, hmai a fawn chel, hnung a tolh chel, tiin ral cu a tu. Russia ralkap an zaam chel an vun fon khawh deuh chel.

Ukraine nih a khualipi pawl ah runvennak thazaang heh tiah a sersiam ve lio ah, Russia nih hmundang lei ah ai mer riangmang i, Ukraine nih an i ngeihmi thil lianngan pawl cu heh tiah a den ve. Cu rualrual in khualipi hna cu Russia nih a si khawh chungin kulh ai tim peng i, a sungh khan dingin hehtiah vanlawng le miakpi in a phomh hna. Cu ti a cawlcanghnak cu Kharkiv in thlanglei zawn ko ah hin hmuh khawh in a um.

Cun a tu hi Russia nih cun Kharhiv khua cu kulh an i tim peng i, miakpi in heh tiah a den. Izium khua lei ah a ralkap pawl a thlah hna i nizaan ah khan a lak khawh cang, tiah US Defense officials nih an chim. Izium in chaklei tiang a nawr khawh hna a si ah cun, northeast ah a ummi Ukraine ralkap pawl hi a erhkhumh khawh te hna lai i, hriamnaam bomhnak (supply) vialte a chahpiak dih te hna lai. Cucu raltuk a thiammi ralkap pawl an cawlcangh tawn ning te a si. Ralkapbu pakhat erhtawnh an ton tikah, tirawl le kuan, hei ti bantuk an herhmi thil an zamtak theu tawn.

Kuan na ngeih ti lo hrat ah cun nai veng kho ti bal lai lo – cu vial cu a si ko. Odesa le Mriupol ah ti lo, Rilikap hmunhma tamdeuh cu Russia nih a lak ngawt cang caah, thlanglei hmunhma ah Ukraine pawl an derthawm ngai cang, ti a si. Maiupol khuapi cu a ningpi in erhkhumh a si cang fawn i, miakpi nih a den hna, cun rawltamnak nih a den fawn hna. Cheklei hmunhma belte ah Russia hi a hmai a fongh kho rih lo. Odesa tiang va phak belte cu Russia ralkap nih an i herh ngai rih caah, tu tiangah cun Odesa cu a thawng ngai rih ah a cang.

Dnipro tiang va phak an duh caah a cheukhat Russia ralkap pawl cu Kryvyi Rih lei an panh cuahmah. Dnipro tiang an phak khawh a si ah cun, Ukraine nichuahlei hmunhma vialte hi a ningpi in Russia kut a phan colh ding khi a si.
Tutiang ko rih ah cun, Kyiv a khuahcung le a kiangkap cu Ukraine caah a dai ngai ko rih. Asinain, khuapi kip ah Russia ralkap pawl hmunhma an lak ko hna i, Kyiv i thlanglei kap te lawng an awn. Ukraine nih a khualipi kilven hi biatak tein ai zuam bak ve. Asinain, khualipi nih a duhherhmi vialte hi a dang hmunhma in a lak chinmi a si.
Kyiv in nitlaklei ah lamhla kahnak meithal hi Russia ralkap pawl an vun kai i, missiles in Ukraine vanlawng ground pawl an vun kah. Polish rampi i a ummi an air base zong ai tel.

Vawlei i a cangmi thil sining taktak hi media i thawngpangh nih a phenh (a thuh). Russia nih NATO ram pawl a hnuarsuang lo, ti a lang. Asinain, NATO chungtel a si lo mi Moldova hei ti bantuk ram hme tete belte an van a tha ruam ve lai lo. Ukraine i Russia nih hlawhtlinnak a hmuhmi paohpaoh zoh tikah, Russia nih ai uarthlar ngaimi a hriamnaam thatha pawl chamhbauknak fak pi an ngeih zia a lang ko.

Russia ralkap pawl hriamnaam le thazaang nak in tampi in a derdeuh mi Ukraine hmanh Russia nih thitha in van lei raldohnak ah a tei khawh lo tikah, Russia nih Nitlak ram a tuk sual ah cun zeidah a lawh lai, ti hi chimh khawh in a um. NATO vanralkap thazaang hi Ukraine vanralkap thazaang nakin a let tamtuk in a thawngdeuh va si kaw, hi ti ningin cun Russia thazang hi mualpho in hrawh khawh dawh a si. Mobile anti-armor team pawl hmanh thitha in an sining a hliah kho lo tu Russian thazaang hi NATO keralkap nih an mual a phoh khawh hna lai, ti cu a fiang.

A donghnak ah, a tu lio cu tanglei (ground) ah Ukraine hi caan nih a detkhawt ngai i, derthawm a panh ngai ko nain, Russia thazaang le a keralkap pawl cu cei cikcek in an den ve hna. Russia zong cu caan ai bochan ngai i, a kenkip in hechat tiah Ukraine ralkap phomh i kulh dingah cun caan tamtuk ai lak a hau ve rih.

Caan hi Ukraine lei ah maw, asiloah Russia lei ah dah a um, timi hi conh lio pi a si. Kiphnih caah chim dingmi tampi a um ko. Raltuk, timi cu a donghnak ah cun lungduhnak (will) he ai pehtlai–teinak hmuhnak dingah cun, ralkap, mipi, thilri le ram thap duhnak lung a um a hau. Pehzulh in raltu dingin kaphnih an lung a tho ngai ko rih. Credit: Chelsea Bawi