Victor Khen Sang; Ukraine Buainak Theihtlei!

Ukraine Buainak Theihtlei
==========
Atulio vulei pi nih thindomh in kan cuanh cio mi Ukraine le Russia ral hi an hramthok theihtlei tlawmpal in vun țial ka duh. USSR timi hlanlio Soviet Union rampi cu vulei cung angan cem, ațhawng cem asi ve tikah US he kum caan saupi an i ngiar (Cold War), an i phomh sual ahcun vulei ralpi 3 nak achuak lai i kan vuleipi hmanh vutcam ah an can ter lai ti in rak ruah mi an si. Asinain Soviet Union rampi cu 1991 in pupahlut țhim sawh bang akuai viar tikah ațhawnak le a thazaang vialte zong azor dih viar colh.

USSR an țhawnnak an hriamnam nganbik hi Ukraine ah khin tambik cu aum ti awk arak si. USSR rampi akuai in Ukraine ram zong cu amah tein ai uk mi ram ah avun i chuah țhan i anmah kut ah Russia (Nuclear Weapon) hriamnam hi 1600 leng arak um. Cucu Russia nih Ukraine kut in laak țhan aduh. Asinain Ukraine nih ape duh ve lo i cu kong ahcun vulei cung nih rak ceih pi an si i adonghnak ah Hungary ram khualipi Budapest khua ah December 05, 1994 ah hnatlaknak min rak thut asi. Cucu nihin tiang ahmun mi hnatlaaknak asi.

Budapest Hnatlaaknak; Acung i ka țial cia bang in USSR kuai hnu in Ukraine ram ah ataangmi Russia hriamnam (Abik in Nuclear hriamnam) pawl cu Ukraine nih Russia kut ah ap ding asi tikah Ukraine nih hi hriamnam vialte hi Russia kut kan ap dih ahcun hmailei ah Russia nih hin kan mah tuknak lila ah ahmang hrimhrim lai lo timi biakamnak (Security Assurance) vulei mipi hmai ah atuah hmasa ahau tiah ati. Cucu mah lio Russia ramhruaitu Boris Yeltsin nih kan i kam lai ati caah Budapest khua ah hnatlaaknak min an rak thut. Mah minthutnak ah hin US President Bill Clinton, British Prime Minister John Major, Russia President Boris Yeltsin le Ukraine President Leonid Kuchma nih December 05, 1994 ah min an rak thut. Cu hnatlaknak ah biapi pahnih hna cu;

1. Russia nih zei tik hmanh ah Ukraine ram tuk lo ding, atuk ahcun min athumi ram hna nih Ukraine dirkamh ding
2. Ukraine nih Russia kut ah Nuclear hriamnam vialte ap dih in Ukraine ram cu vulei cung ah Nuclear Angei lomi Ram (Nuclear Non-Proliferation Treaty -NPT) ah pom ding.

Asinain tutan Russia nih an biakamnak vialte leet dih in Ukraine ram atuk tikah US le Britain nih an biakam ning tein an bomh hrimhrim ding kha asi ve. Asinain atu ahcun raltuk in va bomh loin Economic Sanction (Sipuaizi Phihnak) le Russia thil paoh lengchuak kho loin khamnak le Russia ramchung ah zei thil hmanh luh ter loin dan an tat ve.

Ral in i tuk ahcun Russia kut ah hin vuleicung ah Nuclear raltuknak ah anganbik hriamnam pawl an um tikah Nuclear ral atho kho. Cucu US le Europe ram pawl nih an hrial peng ve. Russia, US le Nato ram pawl hi – Direct Confrontation (Hmaitonh Raltuk) in an i phomh sual i Russa nih Nuclear ahman ahcun vulei cung minung cheu-nga-cheukhat kan thi dih kho ti asi. Vun porh pah ahcun vulei minung caan dongh tluk deng khin kan ciam dih ko hnga. Europe ram khi vutcam ah ai cang dih ngawt lai ti asi.

Cucaah Vladimir Putin hi Nuclear ahman sual nak hnga lo, apel tein an pel i ahman hlan ah a kehleng phelh dingin an timh deuhnak hi asi. Nizan nai ah Ukraine an Ukraine president Zelenky cu Canada Parliament nih an sawm i bia achim. Canada ram hi Ukraine miphun 1.4 Million an umnak asi i vulei cung ah Russia ram dah ti lo ahcun Ukraine miphun a tambik an umnak ram cu Canada ah asi.

Zelensky nih Ukraine ramcung ah vanlawng zuan lo ding (No Fly Zone) nawl chuah ding in ahalmi hna cu asi kho lai lo tiah an ruah. Aruang cu mah nawl chuahnak tiang va ser ahcun Russia he hmaitonh ral i tuk kha asi ko hnga tiah an ruah. Cun Russia vanlawng pawl hi Ukraine ram cung ah an zuang lem lo, alangpar deuh in Missile in avun kah hna khi asi ko caah Russia Missile pawl khamnak le hrawknak hriamnam tampi in Ukraine ah pek hna kha biapi deuh in an ruah.

Russia nih ai ruahning in Ukraine atei lonak hi Ukraine miphun chung ah athlitein Russia ațanpitu pawl, abik in mirum, mi hnawmtam (Corrupted Oligarchs) pawl khi mipi nih an rak fih tuk cang hna caah asi. Cucaah Russia kut ah Ukraine van um țhan ding an tuak kho hrim ti lo. Ukraine mipi zong Democracy le zalonak thawtnam an vun tep cuahmah ve cang. Communist kut tang in Democracy zalonnak lei ah an vun i sersiam cio hnik lio caan asi. 1921 ah Soviet Union ram an rak ser ți cang i kum 70 chung Communist uknak an rak i hrawm ți bal cang. Cu chung ah ram cu sifaak bik, hnawm pon ram ah ai chuah.

Kawlram zong kum 70 ralkap nih akan uk, hnawmpon ram ah kan i chuah ve. Ralkap uknak tang ah kum sautuk kan um chung ah mifir, mi hnawmtam an karh, thilri le ram lawng rawk loi minung thinlung arawk dih, cu vialte hnawmpon pi cu fawi le vai ah thianh awk ațha rih lo dirhmun kan phan. 2010 hnu in Democracy le mipi zalonnak thawtnam kan vun tep cuahmah ve lio ah ralkap nih uknak hramhram in an kan chuh. Cucu mipi nih kan duh hrimhrim ve ti lo caah kan sining paoh in duh loin kan i chang dih.

Zelensky cu aralțhatnak, mipi caah nun thaap in adir ngamnak le democracy zalonak adirkamhnak cung ah Canada cozah nih “Democracy le Zalonnak Champion” na si an ti i House of Commons MPs zapi nih dir piak in thangțhatnak an pek.
Kan ram le mipi caah nun thaap in Kawl ralhrang adoh cuahmah mi hna hi mipi nih dirkamh ve ko hna usih.
Ka lawm. Victor Khen Sang, March 18, 2022.