Rev. Dr. Rual Uk: Good Friday Biacah!

GOOD FRIDAY BIACAH!
=======
Vailamtahnâk (Cross) timi hi Jesuh chuahhlan kum 70 hrawngah Foinisia miphun nih misual nungtlak lo ah an ruahmi hna khenhchihnâk le thahtnâk ah an rak hmanmi a si. BC 60 hrawngin Rom nih a hman ve i vailamtahnâk phun thum hmangin misual nungtlak lo ah an ruahmi hna cu khenhchih in an rak thah tawn hna.

Cuka ah Jesuh cu khenhchih le thah a si tikah Jesuh cu misual nungtląk lo cu maw a si ve hnga ti cu a biapi ngai ngai mi biahalnâk a si. Hi biahalnâk hi Good Friday ni ah thil umtuning nih fiang tein a leh khawh. Jesuh an tlaih zan ah khan Judah biaceihnâk sâng bik Sanhedrin biaceihnak ah an kalpi i a sualnâk an hmu lo. Mt 26:59-60.

A thaizing Good Friday ni ah Jesuh cu Rom biaceihtu Pilat sinah an kalpi i Pilat nih voi thum khengte a sualnâk a hmuhlonâk kong a phuan. Lk. 23:22. (NKJV le Baibal Cathiang zoh). A voi thumnâk ah Jesuh cu Rom biaceihtu Herad sinah chanh a si i Herad zong nih a sualnâk a hmu lo. Lk 23:7-14.

Kha ni țhiam țhiam ah khan pumpâk Biahngaltu (tehte) pali zong nih Jesuh suallonâk kong an phuan dih. A rawitu Judas Mt. 27:3-4. Pilat nupi Mt 27:19. Misual khenhchihmi Lk 23:41. Ralbawipa Lk 23:47. Zeiruangahdah biaceihnâk pathum la pumpâk Biahngaltu pali hna nih a sual lo tiah an phuan ko nain nungtlâklo misual hna khenhchihnâk vailam ah Jesuh cu khenhchih a si?

Baibal nih a lehning:-Vawlei suaknâk a kalpi (caah) a si. Jn1:29; Nang na sualnâk ta a kalpi ve maw? A pum in kan suaknâk a phorh (caah) a si. 1Pet. 2:24. Nang na sualnâk ta a phor ve maw? Pathian nih misual ah a ser (caah) a si. 2Kor. 5:21.

Nang teh midang ah ser na si ve cang maw? Pathian nih kan ai awh in dân a tat caah a si. Isaia 53:4-6. Sual dântatnâk zungzal hell mei thihnâk chungin ka luat cang tiah fiang tein nai hngal cang maw? Hihi Good Friday Biacah cu a si. Pathian nih Good Friday thluachuah in pe ko seh. Amen.

Dr. Iris Tuan Cer Sang; Tuni tiang Doctor ka tuannak ah kai lung hmuih bik mi le a ka nuamh ter bik mi! “Na timhmi na ngah khawh nak ding caah hawi nak in na zuam deuh le caan tam deuh na pek a herh caan zong tampi lai, asi nain lungdong lo tein na tuah peng ahcun nikhat khat cu hlawh tlinnak na hmuh ko lai.”

KONGLAM TAWI; Unau pahnih chuak ah, upa deuh ka si. Ta pakhat ka ngei i a min ah Joseph Bawi Lian Ham asi. Kapa cu Chungcung khua mi Pu Tluang Peng asi. Kanu cu Tlangpi khuami Pi Dar Zing asi. Keimah cu Thantlang khua ah a chuakmi le a thangmi ka si. Kum 2004, kum 12 ka rak si ah Norway ram ah ralzam (refugee) dirhmun in kanu le kanau he kapa sin ah kan rak phan.

A tawinak in ka vun chim ah cun, Norway ram kan rak phak ka hi a rak har ngaingai. Mi hmasa cu kan rak si hna, holh nih le thiam lo, thil theih mi nih a tlawm, nu le pa hna nih le riantha thi in rak tuan asi rih lo cu pin ah Lailei chungkhat a harsa mi bawmh ding an rak tam. Cu caah a zei lei poah in a rak har ngai.

Sianginn hi tangsarih dongh lei ah kan rak phan nain holh zeihmanh ka rak thiam lo caah, holh deuh an rak ka cawn ter, tinchia (math) dah tilo cu zei hmamh ka rak thei lo. Tangriat in hawi sin ah an rak ka fonh ve, nain Norway holh le ca cu rak theih balmi asi lo caah a thiam a rak har ngaingai, tlawm te cu ka rak holh kho nain a caa hi cu ka lung a rak fiang bak lo.

Cacawn i ka rak i harh nak kong hi tam deuh in theih ter ka vun duh ko hna. Kei hi ka ngakchiat tein ca ka rak duh ngaingai. Kawlram sianginn ka kai lio ahhin pakhat nak peng ka rak si. Laitlang pumpi chung tangli (4th grade) pawl ca zuamnak zong ah pakhatnak ka rak hmu bal. Mah ka vun chim duhnak a ruang cu mah tiin keimah tawk tein Kawlram ka rak um lioah ca ka rak thiam ve ko. A sinain tangriat in Norway ram ah ka vun kai tik ahhin, ka rak i harh tuk hringhran.

Ka philh khawh lo mi cu, a tu ban tuk in Computer/internet hna kan rak ngei rih lo i caa ka rak zoh ahhin cafang pakhat tete khin “Norwegian to English, English to Lai” tiin dictionary pahnih bawh bak in ca ka rak zoh. Catlang 10 hrawng leh ah khin nazi pathum hrawng caan ka rak hman, mah bu zong cun a sullam le a duhnak rak fian lo caan hi a tlawm lo, a rak har taktak. Caa lung fian ka duh tuk i ka lung a rak fian khawh lo ruang ah ka rak ttah caan zong hi a tlawm bak lo.

Kan rak phak kaa ah phaisa (economy) lei ah zeitluk in dah kan rak har timi pakht tein ka vun langh ter lai. Voikhat cu kan chung tein a herh tuk mi um ruang ah khual kan rak tlawng i lampi ah ka ta pa te kha a paw a rak tam tuk i “gas tation” kan kal, “hot dog” a rak duh i a cawknak tangka kan rak ngei lo, kanu nih pate na paw tam cu i in ko a rak ti. Mah ti Norway kan rak phak ka i kan rak har tuk tik ahhin, sifah ti mi hi ka rak hua tuk. Ka rak i timhmi cu ka u pat tik bak ah cun ka sifak hrimhrim lai lo, ka rum lai ti bak hi a rak si.

ZEITIK IN DAH DOCTOR SI HI NA RAK DUH? KUM ZEIZAT DAH DOCTOR HI NA SI CANG/TUAN CANG I ZEITIK KUM IN DAH TUAN NA THOK? Sibawi “Medical Doctor” hi cu mu cu “kindergarten” ka rak kai lio tein in ka rak duh cang mi asi. Mah ti cun holh thiam lo bu te cun sianginn cu ka vun kai ve i, tanghra hin cun caa zong ka lung vun fiang ngai cang i ka hmak zong an rak tha ngai.

Asinain high school ka vun kai tik ah khan caa a vun tam tuk than i, Norway holh ka thiammi a rak zat rih deuh lo caah, hmak tha deuh ngah khawh nak ding ah cun caan tam deuh ka rak herh. Mah ruang ah cun high school kumkhat nak hi bata (subject) a cheu lawng ka rak lak i kumkhat kai dingmi kha kumhnih ka rak kai. Mah ti cun Pathian dawtnak in high school cu tha tein ka rak i lim. Asinain Norway i sibawi rak luh khawhnak ding ah khan cun ka hmak nih a rak phan thiam thiam rih lo, mah a ruang bik cu an mah Norwegian pawl bantuk tha tein in caa ka rak tial khawh lo caah hin zeitluk kaa zuam zong ah Biology, Math le Chemistry dah tilo cu hmak tha bik lei kam hi ka rak hmu kho bak lo.

Mah tik ahcun ramdang tu ah sibawi hi ka kai tha ko lai tiah timhlamh nak ka rak ngei i, Oslo ah kum khat “pre-med” ka kai hnu ah “Eastern Europe” lei ah sibawi kai ding in Entrance ka rak phi i, Bawipa thawng in awnnak ka hmuh hnu ah Slovakia ram ah sibawi kum 6 ka rak kai. Cun residency kha Norway ah kumkhat le a cheu ka tuah hnu ah, February 2022 ah khan Pathian a vel thawng in Medical Doctor cu tlamtling tein ka lim. Residency tuahnak hmunhma ka hngah lio ahhin, substitute doctor in kumkhat le thla tlawmpal ka rak tuan. Cucaah siibawi rian tuan ka thawk cu, sianginn ka dih bak in asi i, summer 2019 in asi.

DOCTOR ȚUAN AH A NUAMH BIK NAK LE A HAR BIK TIAH NA RUAH MI? Tuni tiang Doctor ka tuannak ah kai lung hmuih bik mi le a ka nuamh ter bik mi cu kan Laimi tampi Laiholh tein zawtnak/ngandamnak lei kong ka bawmh khawh mi hna le, an siibawi sin le siizung ah an chim thiam lo mi Norway holh le ca ka bawmh khawh mi hna hi asi. A har bik ka ti mi cu a zei lei poh in lungsau (patience) tuk a hauhmi le zeihmanh daithlang lo in ralring (cautious) tein tuah peng a hauh mi hi asi men lai tiah ka ruah.

HMAI LEI AH TIMH MI CUN, HMAILEI KAN NAU LE CAAH THAZANG PEK NA DUH MI A tu zongah hmailei zong ah kai timh bik mi cu mi bawm kho tu si hi asi. Cun Bawipa nih vel a ka ngeih asi ah cun amah sunpar ak a langh khawh nak hnga a hman ve mi si hi ka saduhthah a ngan bik mi asi.

Kan nau le caah thazang pek ka duh mi hna cu na timhmi kha lungdong lo tein tuah law nikhat khat cu hlawh tlinnak na hmuh hrimhrim ko lai ti hi asi. Keimah zong a cung lei i ka kongtawi na rel bang, mah sibawi (doctor) degree hi fawi tein ka ngah mi asi hrim hrim lo. Nai timhmi na ngah khawh nak ding caah hawi nak in nai zuam deuh le caan tam deuh na pek a herh caan zong tampi lai, asi nain lungdong lo tein na tuah peng ahcun nikhat khat cu hlawh tlinnak na hmuh ko lai.