Ralrin; Puaisa pawl nih mipi tamtuk tangka an hlen manh cang hna apoi taktak!

Ralrin; Puaisa pawl nih mipi tamtuk tangka an hlen manh cang hna apoi taktak!
==========
Laimi Ṯheo Australia Agriculture Visa a ngah rih lo mi rumro tangka tampi dih in nan tuah hi, zei khua hme nan ruah? Angah lo ee va ti lengmang hna zongah cun ngai loin an va i paih lengmang ve cuh! Sahnar teh kan ni ter lengmang ko ne lai

Lailei cu biatak tein thang kaw ting 150 in kal khawh a si phaisa zong a hmun phak hnu ah cham than te ding, tanghra a awng lo mi zong tanghra awn nak ca lakpiak khawh nan si an ti hna le tu hi Mino pawl cu chim lo nu le pa pawl hmanh an lung a tho tuk hna cu teh hi kong hi biatak deuh in Australia lei um mi hna nih kan hrilhfiah colh hna seh law a ttha tuk hnga.

Atu bantuk caan ahcun ramleng chuah hi tha ka pe lem tilo. Ne Win le Than Swe te hna nih an uknak a hmunh khawhnak caah an rak hmanmi Thluak (Strategy) asi tihi kai fiang ngai cang. A hngal mi nih fiangfai taktak in nan chim phuan ahau kan sii lai ka ti nizan kan chawn kholo.

Laimi catialmi lak ah Salai Lungthlitum nih CA tial mi hi Like pe tu an tam cem peng. Laimi 90%nih a Dik tuk an ti dih na in kan holh ve ah cun Dalan an kan ti ve lai ti an phan ca ah an holh ngam cio loh. Democracy kan duh ti tung i kan mah duh ning in bia chim lo mi poh huat i ral hi communist policy pei kan zulh deuh ko ne hi. Democracy sullam kan hngal rua loh.

A tu mipi 90%nih an celh ti loh ti hi tuanvo nei tu nih thei cang hna seh law kan lairam hi a dam deuh hnga mu. Lairam a hrawk tu bik cu Ramleng um mi a thei bak tung lo mi, thei ngai ah ai ruat mi pawl, nan mah ruang ah lairam hi har nak kuang Chung ah nan thlak cang hi nan lung fiang cang seh.

Australia Laknak le Chinmi Dirhmun; 29 March 2022 ah rampi Ngunkeng (Treasurer) Joshua Anthony Frydenberg nih 2022-2023 tangka kum ca Budget chimrelnak a ngeih. Kumpi kum khat chung an hman ding mi tangka le hmannak zawn tete kutdong sawh in chimrelnak a si tikah, a biapi ngai. Ralzam (Refugees) le mipeem satlai (immigrants) ca tiang khi a huap chih i minung zeizat dah ka lak hna lai, ti tiang khi ai tel.

Tutan Australia Federal Budget hi anmah kum rel ning in kum thar July in a nung ding a si. May thla hi ram pumpi thimnak a um ding a si i Cozah ser kho Party chuak nih a kalpi te ding a si. Cucaah Laimi tam deuh Australia kan phaknak lampi a si mi Humanitarian Program kong hi a hlankan in theih awk le i hnamhnawh awk a si rua, tiah ka ruah caah hihi ka van com.

Australia hi vawlei cung ram lakah Humanitarian Program in ralzam a la tam bik a si, ti usih law kan palh lai lo. Cuhlan sining, 2016 hlan ah ralzam a lak mi ram tampi lakah Kawlram hi pathumnak ah a chiah. National League for Democracy (NLD) cozah a hung kai hnu ceo in a palinka ah a chiah i nihin tiang a si. Ralzam nakin thiamnak (skills) ngei mi lak hi rampi caah a thahnem deuh a ti maw si hnga, thiamnak ngei (skills) in ratnak lam kau chinchin in a on i ralzaam in luhnak innka a bitter.

2021-2022 ah 13,750 hi Humanitarian Program in lak ding a rak ti, atu 2022-2023 tangka kum chung zong ah thlennawnnak um lo, 13,750 lak ding a ti than. Afghanistan ram mi bel $666 million dih in minung 16,500 lak a timh hna. Hihi Taliban ralhrang nih rampi uknak an lak hnu in a papek mi a si. Mahlawng hlah, Russia nih Ukraine a tuk ruangah Ukraine miphun zong a lak cuahmah hna. Kawlram kong ah Australia Prime Minister nih 28 March 2022 ah hitihin a chim ve, “Kawl ralhrang nih uknak an lak ruangah ralzam dirhmun in ramri (Thailand le India) ah dornak kawlmi caah $95 million bawmhnak kan pek hna lai, Humanitarian in minung 2,000 kan lak lai,” a chim. Hi a chim mi hi 2022-2023 tangka kum ca a si i, an cung kan langhter mi 13,750 lak ding ti mi chung ah ai tel (kho). Cun Kawlram mi huappi in chim mi a si tikah, Chin/Laimi tamp ikan itel kho lai maw, tihi ruah ngai a hau.

Kan ruahchih peng ding cu, Humanitarian Program ahhin phun hnih, Global Special Humanitarian Visa (man pek hau lo-free) le Community Support Program (tangka dih in laknak) ti’n a um. Keimah hmuhton mi ning in chim ahcun, UN Card (Refugee Status) i tlaih theng lo, Temporary Card or CRC Card (CRC-Malaysia) hmang in tuah zong ah micheu cu an phan (Australia). United Nations High Commissioner of Refugees (UNHCR) nih Resettlement in ram thumnak a kan kalter ti lo tikah, Humanitarian Program lawnglawng hi Chin/Laimi kan ca ah lam awng um chun a si. Pathian nih a kan zaangfah i Covid-19 chuah hlan deuh ah minung cei-ial an phan.

Pulrai ruangah VISA pek cia a si ko nain a kal kho rih lo mi tampi an um rih. Pupa bia ah, “Ruh hmasa, fim hmanung” an ti bang, Malaysia le India ah ralzam in UN kan luhka hrawng ah i palh tuk hlah usih law, Australia ram chung ah Humanitarian Program in tam tuk kan lut cang hnga. Zeitintiah, kan khua kan thlen, kan min kan thlen, kan unau min kan thlen hna, kan nu le pa min kan thlen hna. Kan chuah kum kan thlen, kan min kan i thlen rih. Hi bantuk tete ruangah thisen tlai unau chuakkhat, pa le fa, nu le fa bak a si ko mi zong, laknak a tuah ko nain a hlawhcham mi tampi kan um. Cucaah hihnu hmailei UN lut thar nih cun kan sining takte in UN luh a biapi ngaingai. Na sining taktak in na luh i hmailei ram thumnak lan kho na si tikah, na kaltak mi chungkhar caah lam na vihpiak hna tinak a si.

Hi Humanitarian Program (Global Special Humanitarian Visa-Sub 202) sok tikah tuah ding mi Form phun hnih a um. Pakhat cu India/Malaysia um na lak ding mi nih phit ding mi a si i 842 Form a si. Adang pakhat cu Australia khuasa nih phit ding mi 681 form a si. Form na phit tikah khunnguh taktak in rel a biapi. Kan chim cia bang tangka fang khat dih lo in Australia phak khawhnak lam um chun a si lawng si loin, atulio Laimi dirhmun in ruahchannak kan ngeih chun a si caah, latu/autu ngeih ko ahcun tuah cio hi a phu in ka ruah ko.

Note: Naihrawng ah thawng thar um maw, tiah a ka hal mi nan tam caah ka van com. Credit: Salai C. Twintwin