Pu No Than Kap Nih Ralkap Uknak Kong a tialmi hi a mak ngai!

RALKAP UK:Miphun zawngin an SUN PHAH CUANG LO!
=======
HNA nei cun THEI SEH, MIT nei cun HMU SEH! Aungsan-Attlee lungkimnak (Jan 27, 1947)vekin Rampi hman ding Danpi (constitution)ngantu dingah, April 9, 1947 ah Hrilawk a um ih Aungsan ho AFPFL an cak. Tlangmi duhdan Federal zikzik, Pinlung thukam thlun zikzik, a takah Unitary (central uk)in 1947 Danpi an ngan. Chapter 10 ah, Rampi ihsin suak theinak (Secession right) ngan a siih tawk deuh lai.

Independence ngah Ni Jan 4,1948 ihsin 1947Danpi vekin parlimentary democracy in Rampi ukawk a si. April 9, 1947 Hrilawk ih Party cakbik AFPFL hotu Aungsan a thih ruangah UNu in Prime Minister a ṭuan, President cu Shan sawbua Sao Shwe Thaik.

Independence ngah hnu thla 3 rei ah nasaten rampi a buai ruangah – Tulai buai bangin buainak thawktu cu Bama, cuisin Tlangmi – Kum 4 hnu June, 1951 lawngah Hrilawknak neih thei a si. Buai tuk ruangah Hrilawk sung khal Ni 1 men si lo, thla 11 (June,1951-April,1952) sung rori a rei phah.

1947Danpi cu Federal hnakin Unitary a si sawn ruangah, Democracy in feh a sinan Tlangmiin kan covo ding diktak kan hloh thawk. Eg., Chinram uktu Chin Affairs Minister (CAM) rori hman Prime Minister (UNu) in a duh zawng a ṭuanter men; Cozah hnaṭuan niambik Darvuan thlahlawh pek theinak (financial power) hman CAM in a nei lo.

Himi rak hmu ciatu, Mirang san ih Tlangram uktu (Director of Frontier Areas Administration) Stevenson (1903-1984) in,_Bama kawp hlah uh, nan kawp asile Inn 10 uktu(se-ing-hmu) tluk fangah an lo cangter ding, tiin duhsaknak thawn ralrinnak in rak pe rero nan KAN ZUM duh LO. Pinlung thukam tuahtu ah phurzet in kan telve ih Bama kan kawp thotho! Stevenson sim vekin Bama cu Rampi uktu (rulers) ah an retaw ih Tlangmi cu an “ukmi (subjects)” inn 10 uktu fangah kan cang taktak.

Bama thiltidan lungkim loin, Tlangmi: Shan, Kaya, Kachin, Kayin, Chin, Mon le Zakhaing in Shabram, Taungkyi khawmpi (June 8-16, 1961) an neiih Federal ih feh an duh thu an rel. Federal ih feh ding cu Bama in an ṭih, an hua, Tlangram mahte ukawk thei an duh lo, Bama ih ukbet vivo lawng an duh.

Curuangah, Gen. Newin in “Tlangmi in Federal an timi cu Rampi pheldarhter tumnak a si, democracy dan ih uktu UNu in rampi phel ding a kilhim thei nawn lo, Ralkap lawngin kan kilhim thei,” tiin 1962 ah uknak a la. Ralkap uk a thawk. Socialist danin kan feh an ti nan Ralkap uk tluk thotho.

An lungthlitumbik cu, Pinlung thukam ruangih Tlangmi an uk ngah mi an Lalram kaupi a phelsal le hlohsal an duh lo. Curuangah, kum 10 hnuah Rampi in suak theih a si thu ngannak 1947 Danpi cu a bupiin an hlawn. Cutin, Myanmar ihsin Tlangmi suak theinak secession right sangkapi cu kahpathir thawn an kharpit.

1962 thawkin “Federal cu rampi pheldarh theinak” a si, tiin mipi thinlungah an tuhlut. Federal hmin sal ngam khal um nawn hlah. Kum 50 hnu Theinsein san 2010 hnu lawngah Federal thu sim ngam a si. Cuihnuah, 1974 Danpi (Constitution) thar an ngan. 1947 Danpi an hlawnih Rampi in suak theinak (secession right) le mai ramkulh ih mahte thuneih theinak Federal dan khal thlankhur sungah an phum.

1990 in TSwe a Lal. Kum 20 sung Ralkap uk san a thleng lala. Tlangmi hrangah democracy hloh men lawng a silo; Miphun pakhat sinak ih pianpi covo phunphun, Kan khawpi lamzin hmin le khaw hmin tiangin Bama ca a si thluh. Pupa leiram dan kan hloh. Chin dan ih thuṭhennak (judicial system) kan hloh (Bama dan in an nambet). Fimzirnak hmunah Chin fano in Chinca an zir ngah lo, Bama ca a si thluh.

Chinram ramri khal, ke nei feh thei men bangin Tlangram panin an fehter vivo ih khamrang cin lawng Chinram ah an ret. Himi covopawl phihsak a si veten cui a phittu cu Thuneihnak atcilh Lalsual cithlah Mikei hnam; phih tuartu cu Sâl miphun (#Ramthu ah sâl ti cu hnamdang ukbetmi miphun tinak).

Khatlamah, Ralkap uknak hnuaiah Bama cun democracy, sumsaw lennak le bulpak zalennak lawng an hloh. Miphun pakhat sinak ih thupibik hnam damnak le covo hloh mi an NEI LO. Phunhnam, calai, sakhua (amyo-bata-tatana) tipawl hloh mi an nei lo, a hngetkhoh phah sawn. An Nunphung le anka an hloh lo, a hnget khoh deuhdeuh.

Ram pumpi Fimzirnak Primary ihsin University tiang an Bama ca le anka hman thluh a si. Rampi Ralkap (armed forces) siseh, Hlutdaw (legislature) le Thuṭhennak (judicial) siseh, an kutah a um thluh ih Rampi uktu an sinak a hnget deuhdeuh. Chinram, khawpi ihsin khawte Lal tiangin an kuthnuai ah.

Rampum hman mi Tangka khal anmai tuah, Rampi sumsaw hmandan ding (Financial power) le Central Bank khal an kutsungah. An Bama ramri khal hloh mi a um lo, a kauh phah sawn, Shanram Maymyo, Mokok, le Chinram sung Kale le Htilin phairawn tiangin an lak thluh.

Ralbawi TSwe lal lai thotho ah, 1974 Danpi hlawnin 2008Danpi ngan a si lala. Tlangmi hrangah hnam damnak sangka awn si cuang hlah. Independence hlanih an remti cia mi le 1947Danpi Chapter 10 dokalh in 2008 Danpi Art.10 ah Rampi ihsin suak theinak (Secession right) cu an khampit bepbep.

Federal democracy zikvek – Tlangram in Hlutdaw hrante le Uknak hran pek kan sinan, mai state tlunih uktubik CM hman mai duhmi hril theih lo, Art.261 vekin Rampi president in a duh mi ret cawp (UNu san lai unitary thawn kawpaw democracy vek thotho)! Tlangmi hrang state pakhat cio lawng pek kan si laiah Bama cun State (region)-7 an nei. Hiruangah Tlangram state 1 in Amyota Hlutdaw MP 12 cio lawng pek kan si laiah Bama cun MP 84 an neih phah.

Hlutdaw 3(Amyoyta, Pituh, State) ah Ralkap 25% cu Democracy kalh a si ti lo ahcun, Bamanization policy kengtu ralkap hlir an si ruangah, Bama hrangah sunralnak a um cuang lo Bama thuneihnak a hngetkhohter sawn. Kannih Tlangmi hrangah, Mai state hlutdaw rori hmanah Ralkap 25% ruangah MP 75% lawng covo kan neih phah. Bama hrangah Tlangram state 7 khalah hril lomi Bama MP 25% an nei cia tinak a si ruangah an HLAWK thotho. Arpi lungsia, Sava lunglawm!!

CURUANGAH, Bama in Ralkap uknak (Military junta) ruangah, Democracy, sumsaw lam lennak le bulpak zalennak lawng an hloh. Miphun pakhat sinak ih thupibik zalennak le hnamdamnak hloh mi an nei LO. Tlangmi telin Rampi UKTU an sinak a HNGET-KHOH deuhdeuh. As a nation, military rule is truly aggrandizement for the Bamans! HNA nei cun THEI SEH, MIT nei cun HMU SEH!!