Kawlram Pumpi Thlichia Hrannak Kong Thawngpang Fonh-Thlichia Nih Hakha Peng Sakta Khua Inn 30 Leng Umnak Tha Lo In A Rawk
===========
Cyclone thlichia ruangah Chin ramkulh Matupi peng Lailenpi khua inn 117 cu thli nih a hrawh piak hna tiah kan theih. Matupi khua zongah inn 3 inncung dicih thli nih a hawh piak hna. Cyclone thlichia nih Hakha peng Sakta khua May 14 zanlei suimilam 3 in zan suimilam 8 tiang thlihran ruang ah inn 30 leng umnak tha lo in a rawk tiah kan theih.
“Minung a hliam mi an um lo. Thawng fiang deuh kan in thanh than te hna lai. Ahme tuai deuh pawl le inn tawh aa hrenh mi pawl kan thlak khawh lo mi zong an um len. Internet line a har tuk caah Sianginn , Biakinn, Quarter, zung tibantuk zong kan rak langhter chih kho ti lo.” tiah Van Thawng Ling facebook cahmai ah a langh ter.
Chin ramkulh, Matupi peng, Hpa-nine (ဖနိုင်) khua cu cyclone thlichia ruang ah mipi inn cheu 4 chung ah cheu 3 tluk a rawk, tiah tiah theih a si. Hpanine khua hi thlichia a hran lio ah mipi hna cu tlakrawh inn le a thar sakmi inn deuh ah a bu in an i dor hna. Biakinn 3, sianginn 4 le cozah rianṭuantu hna umknak telh in cheu 4 chung ah cheu 3 tluk a rawk, tiah The Matupi Times nih a langhter.
“Tualchung mipi hliam tuar an um hraw lo nain inncung khuh tu a hawhpiak dih nawn hna. Atu cu thli a dai cang caah mah inn cio kan hlam hna nain sakremh ṭhan ding ah a fawi ti lo, Matupi khuapi ah inn cungkhuh a dih tiin thawng kan theih, cu pinah tlunkal zong a ngah fawn lo, khuapi luhchuahnak Gate phihkhar a si, eii-din ding cu kan ngeih ko hna nain a chumhchuannak hmunhma kan ngei ti lo, thli a hran ṭhan sual ah cun harsatnak kan tuar ngai rih lai” tiah tualchungmi pakhat nih a chim.
Matupi khuapi le Hpa-nine khua cu Electric mei a rat ti lo naak zarhkhat hrawng a si cang i Sola pawl hman deuh an si hna nain thli nih a chawihpiak dih hna caah harsatnak an tuar ngai, tiah theih a si. Tulio Myanmar ram chung ah a bualcam mi Cyclone Mocha thlichia le ruahchia ruang ah CDF Kanpetlet Vakok Battalion le CDF Tonzaang Headquarter an inn hna cu a rawk dih, tiah theih a si.
Vakok Battalion sakhan hi May 14 ni ahkhan minung umnak inn inn 17 cu a cungcih a hawh dih i bomb hrialnak khor pawl zong ti an luh dih ca ah a rawk dih ve, tiah theih a si. Cun, CDF Tonzaang zong hi an headquarter umnak inn inn 6 hrawng a rawk dih cikcek ve, tiah theih a si. Mocha thlichia le ruahchia nih hin Chin Ramkulh chung inn 200 fai a hrawh i hi chung ah a cheu hi cu minung um khawh ding a si ti lo, a thar in remh ṭhan dih an hau, tiah theih a si.
Chin ramkulh, Paletwa peng chung ah Cyclone thlichia faak ngai in a hran caah a hrawhmi a tam ngai. Cu chung ah CDF-Paletwa Battalion-2 Headquaters zong aa rawk, tiah tualchungmi hna sin in theih a si. May 15, zanlei sang in ruahpi le thli a fah caah CDF-Paletwa Battalion-2 Headquaters cu cheu hnih chungah cheukhat renglo aa rawk, tiah vuanci hlun Salai Isaac Khin nih May 15 tuzing ah a chim.
Paletwa peng chung ah thazaang a ṭhawngmi thlichia a hran caah Paletwa pengkomh chung hlankan tein runvennak le thil hrawhnak kongkau ah a herh ningin kan i bawmhchanh khawh cionak ding ah tiin (Mocha Cyclone Emergency Respond Committee- Paletwa) tiah Paletwa pengkomh mahte ukhruainak pengkomh Council PADC nih May ni 15 zing ah thawng an thang ve.
“Paletwa peng chung cu khuapi chung lawng Phone line a ngah caah Paletwa peng chung ah aa rawkmi le mipi hliamtuar an um le um lo hlathlainak kan tuah cuahmah lio a si, khuapi chung ah cun aa rawkmi a um hraw lo, khuate cheukhat ah cun thil a hrawkmi an um ti ah thawng kan theih, CDF ralkap sakhan cheukhat zong aa rawk ti ah thawng kan theih” tiah PADC in nih ṭuanvo ngeitu pakhat nih Than Lwin Khet ah a chim.
Rakhine ramkulh, Sittwe khuapi cu May 14 nizan ah Cyclone thlichia le ruah nih fak ngai in a den caah khuapi chung cu zatuak in 95% a rawk, mipi nunnak liammi tu cu an um hraw lo, tiah tualchung mipi hna nih an langhter. “Electric tung, phone tung, inn, building dihlak hna cu a cungkhuh a hawh dih, cheukhat inn le building cu a cimmi zong an tam ngai.
Mipi hliam a tuarmi an um nain nunnak liammi cu an um hraw lo, a thimi an um ti cu ka thei lo, atu hi lampi le mah umnak pawngkam cio thianhhlimhnak kan tuah lio” tiah tualchungmi pakhat nih Khit Thit ah a chim.
Atu hi Sittwe khuapi cu Electric mei le phone line hna zong hmankhawh an si rih lo. Thlichia ruang ah aa rawk dihmi khuapi bantuk a si cang, thli le ruah a dai cang nain remh ṭhan ding ah cun caan sau ngai a rau lai, tiah theih a si.
Cyclone thlichia nih Bangladesh ram a hursuan mi nih Rohingya ramzam um nak Teknaf le Ukhiya Camp inn 2,800 leng thli nih a rawk i minung 7 hliam an tuar tiah Rohingya ralzam kongkau tawlrel tu RRRC nih May 14 zan suimilam 11 ah an langh ter.
“Thazaang thawng ngai mi Cyclone thlichia cu Bangladesh ram hmun cheukhat ah fak ngai in thli a hran caah Rohingya ralzam camp a rawk mi kong fiang tein theih khawhnak ding ah a tlawm bik nikhat cu caan pek a hau rih lai” tiah tuanvo ngeitu hna nih an chim.
“Thlichia cu a hlankan ralrin pek bantuk in a fak tuk lo nain, tam ngaite inn lo cu a rawk thiam, pehtlai in ruahpi a sur caah mincinh nak a chuah lai phan a um, inn le lo tampi a rawk mi cu i sersiam thannak dingah bawmh kan herh ko”tiah Rohingya ralzam pakhat nih a chim. Rohingya ralzam camp a um mi hna cu a hlankan in a him lai tiah ruahnak le dornak an tuah mi hmun 53 ah an thialkam ter hna tiah kan theih.
Mokha Cyclone thlichia cu May 15 chun hnu ah Myanmar ram leng ah a chuak cang i thlichia thazaang dermi ah cang in Tuluk ram lei ah a lut cang tiah Myanmar ram khua caan zohnak zung nih May 15 zanlei sang ah an langh ter.
Thazaang thawng ngai mi thlichia cu May 15 ni ah thazaang der mi (a hring mi muici)ah aa thlen cang caah a rawkral mi kawl hawl le thianh hlimhnak tuah khawh a si cang.
Thlichia cu Myanmar ram lengah a chuak cang nain khuadawm le tikhu ruangah Sagaing, Mandalay ramthen, Kachin le Shan ramkulh hna ah thlihran ning suimilam pakhat ah meng 30 tluk a rang kho. Thlichia thazaang ruangah ruahsur, ruah lo piin ti lianh le mincimh nak zong a chuak kho rih tiah an langh ter chih.
Thazaang thawng ngai mi Cyclone thlichia cu Rakhine ramchung ah fakngai in a hran caah inn le lo zong zatuak 90 tluk a rawk tiah kan theih.