“Kan hmuhmi hmanthlak le kan theihmi thawngpang kan zoh tikah

Bucha Thahnawnnak le Russia Dirhmun
=========
“Kyiv khuate Bucha i a bu in mipi thahnawnnak cu “war crime” a si, tiin Monday ah khan Biden le vawleicung hruaitu tampi nih an namhneh i, Ukraine i thahnawnnak a kalpi ruangah Putin hi tuanvo lakter a si lai, tiin an chim.
Lampi cung i phah nelnul i a ril ko mi miruak pawl le minung tampi an vuinak thlan ngan pipi cu hmanthlan in an piah. A cheu cu an liang an leh na, an lu ah kah a tong na an si.

Russia nih Bucha an chuahtak hnu ah hmuhmi a si. Ukraine nih dehhlennak an tuahmi a si, tiah Russia nih an chim ve. Asinain, Ukraine rilikap khua pawl cu Russia nih bomb in a den peng ko rih hna. US intelligence nih an chim ve ningah, Ukraine ram a ningpi si ti lo in, chaklei le nichuahlei tu hi Russia nih ai hmaithlak deuh cang, ti a si. Hi ral hi kan hmai thla chung asiloah cunak zong in a vun rau kho rih mi rawlthawhnak si kho.

Tutan Russia nih Ukraine a tukmi a tei kho tilo caah a khul a hung nuar chin lengmang cang caah, “aho dah ai tei te hnga?” timi biahalnak a tam ngai. Bomb puahnak tangah har a tuarmi Ukraine maw, asiloah sungh lei a panh cuahmahmi le inn lei ah phihkharnnak hmual a tuarmi Russia deuhdek a si te lai.

Fort McNair Army base in Washington lei ai thawh ah, Russia cung i phihkharnak chap dingin Biden nih biakamnak a tuah. Cun, Ukraine i lainawnnak kong zong ah va hlathlai dingin sihni pawl thlahnak kong zong a hawile nih an chim. Asinain, cu ti hlathlainak tuah cu a rau kho rihmi a si, tiah official nih an chim.

“Kan hmuhmi hmanthlak le kan theihmi thawngpang kan zoh tikah, hi thahnawnnak hi ralkap sual pakhat lawng nih a tuahmi a si lo, ti a fiang. Hihi cu ciamnam tein tuahmi a si” tiah State Department spokesman Ned Price nih a chim.
Monday tiang zongah khan Russia cung i phihkharnak tuah cu an pehzulh peng ko rih i, Russia billionaire Viktor Vekselberg nih a ngeihmi pee 255 tluk a saumi tilawng pi cu US le Spanish nih an tlaih. Putin he ai naihniammi mirum pawl chimhhrin an duh hna caah a si.

UN Human Rights Council chungin US nih Russia dinhter a timh, tiah Monday ah khan UN Ambassador Linda Thomas-Greenfield nih a chim. Cu ti i Russia vun dinhter khawhnak dingah cun, General Assembly chungum member 193 lakah cheuthum ah cheuhnih an hna a tlak a hau. Hi bantuk cawlcanghnak (dinhter) hi ciamnam tein nuhrin covo a buarmi ram pawl caah timhlamhmi kharhlannak a si.

“Bucha i thahnawnnak kong hi tutan ah chuahpi hmasabik le ceihbikmi a si te lai” tiah GA ah president a tuah lio mi British UN Ambassador Barbara Woodward nih a chim. 193 members chungin 141 nih Russia sual an phawt. Cucu a za diam, tiah a chim. “Russia nih Ukraine a chuahtak nakhnga, tiin a tu i kan kalpi cuahmahmi kan riantuannak vialte kan dirkamh chinchin khawhnak dingah cun, Russia hi sual kan phawt peng rih awk a si,” tiin Woodward nih a chim.

Mibu in thahnawnnak a tlungmi kongah European ram pawl an thin a lin ngai ko nain, Russia nih Europe pawl an ram i zinaan a kuatmi a tamtuk ve tikah, a cung i dantatnak tuah kongah an lung ai khat kho rih hna lo. Monday i tuksapur hmathlak an hmuh hnu cun, France le Germany zong nih Russia diplomats pawl an hmuh ning ai thleng ngai cang. Wednesday ah khin EU nih Russia kong ceih an i tim. Cu tikah Russia zinaan le gas cungah phihkharnak tuah dingin France zong ai tim lam. A phi zei a lawh te lai cu ai fiang rih lo nain, zinaan man a kai te tik i mipi nih lehnak an tuah te lai mi kongah politicians pawl an lungre a thei ngai ve.

Kanmah kan i tel ve lo ah cun, Ukraine President hi a sunghkhan hlan lo ralpi hi a khual a nuarter lai, ti kan phang, tiah Russia cung i fak deuh in phihkharnak tuah ai timmi tu ram pawl nih an chim. “Bucha nih hin Russia an i thithruainak (Putin) le a khuakhannak a kalpitu pawl zeitluk tih an nun ti fiangtein a langhter ko cang,” tiah German Foreign Minister Annalena Baerbock nih a chim.

Russia zinaan le gas cungah phihkharnak tuah dingmi cu German hruaitu pawl nih an cohlannak kong an langhter.
“Russia cung phihkharnak a khamtubik hi anmah Germany hi dawh a si cu. Russia raltuknak seh (Putin) hrem kan i timhnak lam a rak kan khamtu hi anmah Germany hi pei an si cu,” tiin Polish Prime Minister Mateusz Morawiecki nih a chim.

Bucha thahnawnnak kongah Russia kan i sengtlailo, miruak hmanthlak hi an tawnchommi an si, tiah Russia officials nih an ti ve. Mipi a bu in thahnawnnak kong i an ralkap pawl sual an phawtmi he pehtlaiin fenhternak tuah dingin Monday ah khan Russia nih UN SC ah meeting tuah dingin a hal. Asinain, a halmi cu an hnawnpiak. “Hnung chit veve (i remlo bu) in meeting va tuah len cu a herh lo” tiin Woodward nih a chim.

“A thaizing ah Bucha khuapi ah tawnchommi kahdohnak an tuah. Lungtlinnak tuah ning te i Russia ralkap pawl nih khua an chuahtak hnu ni tlawmpal a rauh ah a tu bantukin lih an vun tawn i, channel kip le social networks kip ah Ukraine palai le an Western fimchimtu pawl nih an vun tar hna,” tiah Russia Foreign Minister Sergei Lavrov nih a chim.

“Zeibantuk thil an va chuahpi hmanh ah an tawnchommi lawngte an si dih,” tiin Russia upper house of parliament i deputy speaker Konstantin Kosachev nih a chim ve fawn. Asinain, Bucha i thlan ngan pipi an ti mi cu satellite company Maxar Technologies nih fehternak a tuah i, ruak 270 kan suan, tiah Bucha major nih a chimmi cu a dikmi bak a si ko, tiah an chim.

“Tutan i mibu nan thah, nan kan timi nih hin Russia le Ukraine kan karlak kahdohnak dinhter dingin le remdaihnak um kho seh tiin biaruahnak kan ngei cuahmah lio mi hi a chiatchuah te lai. Tutan thil nih hin Russia le Ukraine kan karlak ah thathnemnak a chuahpi lai lo,” tiah Russia ambassador to UN Vasily Nebenzya nih a chim. “Russia tuahsernak hi Ukraine mipi kan dihlak thah viar a kan timh bia a si,” tiiah President Zelensky nih a chim. Cu bia cu Monday ah khan Polish PM nih a vun i char ve.

“Nangteh Zelensky a chimmi nai hrawm maw?” tiin Biden an hal i, “Kai hrawm lo. Hihi cu war crime lawng a si” tiin a leh hna. “Putin hi hruhru hranghrang in khua a sami a si. Bucha i cangmi hi thin a lin, mikip hmuh a si ko,” tiin Biden nih a chim. “Mibu in thahnawnnak kan hmuh cang. War crime an buar zong kan hmuh cang. Ukraine mipi hi an tuartuk ko na te in, timh ciamnam te i miphun pakhat a ningin thahnawnnak belte cu nihin tiangah kan hmuh rih lo. Asinain, cu kong “genocide” cu kan hlathlai ko rih lai,” tiah Biden i a national adviser Jake Sullivan nih Biden bia zulh in thawnglatu sinah a chim.

Hrocernak le phihkharnak a tam ko bu ah, Ukraine ramchung hmun cheukhat ah cun mipi dirhmun chiatkhat a panh chin lengmang ko, ti asi. “Mariupol hi rilikap khua a si i, an inn le an lo hi 90% hrawng Russia nih an hrawhpiak cang hna. Cu rawk nelnul inn le lo lakah cun Ukraine kan mipi 130,000 tluk hrawng tartahak in an um ko rih hna. Minung dirhmunnak niam dirhmun a phanmi ka mipi an tamtuk rih. Tii, electric, heater, communication, siai pakhat hmanh a um ti lo,” tiin video in biatawi a chim lio ah Mariupol Major Vadym Boychenko nih a chim.

Mipi vun chuah dingin timhlamhnak a ngeimi International Committee of Red Cross pawl zong kham an tong i, Manhush khua pawngah erhkhumh kan tong, tiah Red Cross team nih Monday ah khan an chim. “Mykolaiv khua ah inn 2,000 renglo Russia bomb nih a den dih. Sizung, a dang ngamdannak centers pawl an i tel. A tlawmbik minung 161 an thi, hngakchia 6 an i tel. A tlawmbik khua 85 hi mei an ngei ti lo,” tiah Gov. Vitality Kim nih a chim.

February i Russia nih Ukraine a kah hnu in a thimi hi 1,200 renglo an phan cang, tiah UNHCR nih an chim. Kan hnung thla ah khan Russia nih war crime a buar le buar lo hlathlai dingin ICC nih Ukraine ah a minung a thlah hna.
Thlanglei Ukraine ah cun Russia pawl hnung an tolh cang, tiah Monday ah khan officials nih thawng an thanh.
Zhytomyr le Sumy governors zong cu bang an chim ve. Chernihiv i khuate zongah cu bang a si ve, tiin an chim.

Asinain, Russia he an ramri in meng 30 hlatnak ah a ummi Ukraine khualipi 2nak belte ah cun hehtiah bomb a tla ko rih i, minung 1.4 million cu khuaci an mui ko. Hehtiah pehtlaiin bomb in an kan den ko rih. Cucaah Russia nih kahdohnak tharchuah ai timh hi a fiang ko, tiah Ukraine Defense Ministry lei nih an chim. Ukraine nichuahlei Donbas pengkulh ah thawngtaktak in raltuknak Russia nih kalpi i tim than sehlaw a dawh, tiin Western officials pawl zong nih a ti ve.

“Luhansk le Donetsk pengkulh ah a ummi Ukraine ralkap pawl tei hi Russia nih ai tinhbikmi a si cang. February hlan te i Russia nih Ukraine pengkulh a lak ciami vialte nakin hi pengkulh pahnih hi an ngandeuh. Hlawhtlinnak a hmuhmi paoh hi karhlannak dang vun kalpinak dingah Russia nih ai hman te lai,” tiin Sullivan nih a chim. Credit: Chelsea Bawi