Facebook a hmang Laimi account zeizat remruam dah online misual nih
Facebook, Google le Privacy
===========
Lairam, Myanmar le India khuasa Laimi caah ‘Privacy’ biafang hi ‘khuachia’ a lo kho men. Lairam le India ka um lio i ‘privacy’ ka rak hmuhning kha ‘khuachia’ biafang phun a rak si ve.
Asinain ka hmuhning a rak palh dipdep. ‘Privacy’ hi ‘himnak (security)’ ca tu a rak si. Na innchung ah a thlite in na cawlcanghnak ngiat duh ah aa thup phun CCTV chia ziar ning law, na pumpak nun tampi ka hngalh lai. Cun, pumpak na nun kha CCTV rikawt hmang in kan uk khawh len lai. Cu thil cu, na ‘privacy’ fak tuk in kan buarpiak a si hnga.
Na mawtaw ah tracking device a thli in bunhning law, na umkalnak kan hngalh peng hnga. Na himnak derthawmtertu ah a cang kho hnga. Cucaah, ‘privacy’ cu, a biapi hrim.
Facebook tehna le Google tehna hi kan caah bawmtu santlai an si ko lio ah, kan hngalh lo in, kan ‘privacy’ derthawmtertu an si ve. Google ah na uar phun phone cawk ding kawl hmanh. Facebook Ads ah Google i na kawlmi phone an cuan na hmuh lai. Khakha, Google Company nih na search information kha thilzuartu sin ah a rak zuar bia a si.
Facebook nih facial recognition (algorithm) a hman. Na Facebook profile hmang in na hmanthlak he aa lomi vialte a va hmuh khawh hna. Cozah pakhat nih kan konglam dawi duh hna sehlaw, Facebook Company siannak in, fawite in kan hmanthlak tehna a dawi khawh tinak a si.
A poi bikmi cu, online misual nih kan kongkau an rak khawmhsuat khawhmi kha a si. Na mintling, na chuah nithla tling, na inn address, na fale ngakchia kainak sianginn, sianginn ah ke in an kai maw kai lo ti bantuk vialte kha online misual nih an khawmhsuat khawh. Facebook hi online misual caah hmun remcang tuk a si. Kan identity an lak khawhnak hmunhma a si cu mu.
Facebook a hmang Laimi account zeizat remruam dah online misual nih an luhhnawh khawh cang hna. Hi vialte hi kan privacy an buarmi a si ko caah, kan himnak derthawm in a um sual lai maw? Facebook ah na inn address tar hlah, na chuah nithla tling tar hlah, na fale sianginn kainak kha ‘public’ in tar hrim hlah, thate in ‘privacy setting’ zoh.
Na Facebook hawikom ah na hngalh bal lomi ‘nungak dawh tete, asiloah, tlangval tete Facebook profile’ a um maw? Online misual si ziar hna sehlaw kan hngal loh. Cucaah, na fale hmanthlak hoi hna ‘friend’ in na tar ko zong ah a him dih cikcek tinak a si lai lo. Kan kongkau ‘privacy’ tam tuk an kan theih ahcun, kan nun ah hnahnok minung ah an cang kho. Credit: Chan HK
Nun fimchim tu, Nazi bantukin khirh khawh asi ti lomi caan na hman ciami cungah va ṭap ti hlah. Hmailei kal in caan hman izuam. Calendar bantukin ni le thla a dih ciami khirh ṭhan asi ti lo bantukin na kaltaak ciami hnulei zoh in va ruat ti hlah. Hmailei thar chuah in nun izuam.
Thlalang hrai na tlak i a kuaimi peh ṭhan awk a ṭha ti lo bantukin na nun, na thinlung na rawh ciami cungah ingaihchih in va um ti hlah. Thinlung thar le nunnak thar he nun izuam. Naam bantukin caan saupi hman loin na chiah i cirik nih a kai bantukin hman awk tlak lomi nun va si hlah. Bawipa ca le midang caah ihmang.
Thlapa bantukin a cung sang pi ah a um bantukin vawlei na nun chungah tinhmi sangpi ingeih hna. Nikhat khat ah santlaimi dirhmun ah naa chuah te ko lai. Ti dul thianghlimmi le din awk a ṭhami bantukin nifatin na ruahnak, thinlung fresh tein chiah hna law hman awk ṭhami si izuam.
Innka cu chuahnak le luhnak a si bantukin a tu na dirhmun an nanhtu, retheihnak an petu, harsatnak an petu chung in chuak law lam thar/dang kawl in zaangdamtein hmailei kal izuam. Na nunnak caah phaisa cu tampi kawl law, tampi na hmuh ko lai. Na ṭhut ahcun phaisa nih an kawl lai lo. Na hmuh zat in va hmang hlah!
Thla na cam khawh zat paoh in aa hngilh ballomi Bawipa nih na thlacam zat in a theih zungzal ko. Thla na cam lo caah a theihmi a um lo. Vailamtah, Jesuh Khrih zoh in hmailei kal. Nikhat khat ah Khrih na ton te lai. Na nunning bia an ceihtu asi. Hi vawlei hi taksa, thinlung, thlarau in nun cawnnak hmun Sianginn pakhat asi.